Coşkun Büktel'in kaleme aldığı Türk Tiyatrosundan İnsan Manzaraları kitabını okumayanlar, "diğer eleştirmenler"i eleştirmen sanabilirler. Kendilerini eleştirmen sanan ve küçük burjuva tiyatro kamuoyunu da etkileyerek, pazar paylarını artıranlar, ellerine geçirdikleri gazete, dergi, yayınevi, site, festival... gibi araçlar sayesinde, egolarını tatmin ederken, para ve ün de kazanıyorlar. Adlarının başına birer madalya gibi ekledikleri "dr", "doç", "prof" gibi etiketlerle işlerini yürütenlerden biri de Ayşegül Yüksel. Prof. Dr. Ayşegül Yüksel'in ne zaman bir "eleştiri"sini okusam, mideme kramp giriyor. Türkiye tiyatrosunu öldüren, küflendiren, çürüten, ceset haline getirenlerden biri de Ayşegül Yüksel.
Toplumsal Araştırmalar Kültür ve Sanat İçin Vakıf (TAKSAV) tarafından 12 Mart Faşizmi Kültür Bakanı Talat Sait Halman'a, hem de "Emek Ödülü" verilmesinde, TAKSAV Uluslararası Ankara Tiyatro Festivali Danışma Kurulu Üyesi olarak sorumluluk taşıyan Ayşegül Yüksel, adeta festivalin "pr"cısı (pr=public relations=halkla ilişkiler) gibi çalışıyor.
Ayşegül Yüksel, derinlikten yoksun, felsefi tat içermeyen saman gibi yazılarıyla okurun tiyatroya ısınmasına değil, tiyatrodan soğumasına neden oluyor. Dramatik irdelemenin uzağında yaşayan Ayşegül Yüksel, tiyatroların tanıtmalıklarında bulunan yazıların düzeyini aşamayarak, Cumhuriyet gazetesinin de irtifa kaybetmesine neden oluyor.
"Çığ" gibi pespaye bir oyunu sahneye koyabilecek denli tiyatral zekadan yoksun Ayşe Emel Mesci'nin beş para etmez yazılarını bile gazetesine bir maşallah gibi yerleştiren Cumhuriyet Vakfı İmtiyaz Sahibi İlhan Selçuk'un tiyatral bilgiden yoksunluğundan yararlananlardan biri de Ayşegül Yüksel.
Tiyatro oyunlarının adlarını, yazarlarını, yönetmenlerini, dramaturglarını, oyuncularını, dekorcularını, kostümcülerini, ışıkçılarını, koreograflarını, efektörlerini.. alt alta dizip arada birkaç da beylik söz ederek yemek tarifi yapar gibi "tiyatro eleştirisi" yazanlardan kurtulmak gerekiyor.
"Beğendim/beğenmedim", "Hoşlandım, hoşlanmadım"... gibi, "nevi şahsına münhasır" görünümü veren sahte eleştiriler, ne denli cilalanırsa cilalansın, artık hiç kimseyi kandırmıyor. Sahte eleştiri yerine, gerçek eleştiri okumak isteyenlere, yukarıda da belirtiğimiz gibi, Coşkun Büktel'in Türk Tiyatrosundan İnsan Manzaraları, "Yönetmen Tiyatrosu"na Karşı Bir Shakespeare ve Nazım Hikmet Savunması kitaplarının yanı sıra, www.coskunbuktel.com sitesindeki eleştirileri okumalarını salık veririz.
12 Mart Faşizmi ve 12 Eylül Faşizmi'nin bizi "kıvrandıran" yanını unutmadığımız için, Ayşegül Yüksel'in kendisini "kıvandıran" 12 Mart Faşizmi Kültür Bakanı Talat Sait Halman'ı kitlelere şirin göstermesini bağışlamayacağız. Aşağıda yazısını sunduğumuz TAKSAV'cı Ayşegül Yüksel, yazısının sonunda diyor ki:
.........."Bu yılın festival ödülleri Türk tiyatrosunu kıvandıran iki sanat insanına gitti. Onur Ödülü Haluk Bilginer'in, Emek Ödülü de Talat Sait Halman'ın oldu."
"Rüya Yorum Metodu" çevirmeni ve TAKSAV'cı Ayşegül Yüksel'in sade suya tirit yazısını okurken midenize dikkat ediniz. (HB)
***
13. Uluslararası Ankara Tiyatro Festivali'ne 'çeşitlilik' egemendi
Festival oyunlarından izlenimler (II)
Festival bu yıl 'tiyatroya hiç gitmemiş' kişilerden 'seyirci oluşturma' projesini de uygulamaya geçirdi.
SAHNEDEN
..AYŞEGÜL YÜKSEL
13. Uluslararası Ankara Tiyatro Festivali'ne ilişkin notlar bu yazıda da sürüyor. Daha önce de belirtildiği gibi festivale 'çeşitlilik' egemen...
Semaver Kumpanya'nın 'Cesaret Ana ve Çocukları' yapımı, bir önceki yazıda değinilen 'Philoctetes' ve 'Irk Bitig' gibi, 16. Uluslararası İstanbul Tiyatro Festivali'nde yer alan çalışmalardan. (İzleyemediğim Tiyatro Oyunevi'nin 'Leonce ile Lena' yapımı da bu gruba giren oyunlar arasında yer alıyordu.) Türk seyircisine yeni seyirlik 'seçenekler' sunmayı ilke edinen Semaver Kumpanya'nın Brecht yapımının ilgi çekmesinin nedenlerinin başında Işıl Kasapoğlu'nun rejisi, Tilbe Saran'ın Cesaret Ana'daki yorumu ve Semaver Kumpanya'nın sahnede yaratacağı 'farklılık' geliyor. Öncelikle topluluğun yoğun bir emek gücüyle 'ağır' yükü sırtladığı görülüyor. Cem Yılmazer'in dekor ve ışık tasarımı sahneye baştan sona egemen kılınmış. Müthiş bir devinim oluşturan, çapraz düzende kurgulanmış tahta 'taban' mekanizması, oyunun temel hareket düzenini belirliyor. Böylece, yaşamını savaş alanlarında yaptığı satışlarla sürdüren Cesaret Ana'nın öyküsü dile gelirken, bir yandan da savaş alanlarında var olmanın zor koşulları, sanatçılar tarafından donuk bir ışık altında oyun boyunca devindirilen bu mekanizma ile anlatılıyor. Kasapoğlu'nun çalışması öncelikle 'savaştan kazanç edinme yöntemleri', 'dinsel farklılıkların rol oynadığı çatışmaların yıkılıcılığı' gibi günümüzde son derece güncel olan izlekleri vurguladığı için önemli. Ne ki Brecht'in 1930'lu yılların seyircisini belirli bir 'farkındalık' düzeyine getirmek için yazdığı metin, günümüzde gereksizce 'söze boğulmuş' etkisi yaratıyor. Dahası, 'söz'ün ağırlığı, sahnenin yarı karanlığında devinen oyuncuların yorumunu da tekdüzeleştiriyor. Cesaret Ana'yı yorumlayan usta sanatçı Tilbe Saran bile tekdüzeliği aşamıyor. Sonuç olarak, hangi yönüyle 'Brecht'çe yadırgattığı' hangi yönüyle de Brecht sahnelemesine ve oyunculuğuna 'yenilik' getirdiği tam anlaşılamayan bir çalışma izliyoruz.
Tiyatro Kedi'nin Hakan Altıner rejisiyle sunduğu Moliere başyapıtlarından 'Kibarlık Budalası' ise tam anlamıyla 'hafife alınmış' izlenimi bırakıyor. En önemli sorunu, oyuncu kadrosunu sınırlı tutma adına çeşitli rollerin yok edilmiş olması. Bir zamanlar anlı şanlı oyuncularımızın yaratmış olduğu unutulmaz 'özel öğretmen' tiplemeleri ortadan kaldırılarak, yerine Tarık Papuççuoğlu'nun tek renk ve tek sese indirgenmiş -her derde deva olacağı düşünülen- yorumu konmuş ve Moliere'in 'kibarlık budalaları'na yönelttiği eleştiri, oyunun sıradan olay örgüsü içinde eriyip gitmiş. Haldun Dormen ise temel özelliği 'abartma' olan 'kibarlık budalası' Mösyö Jourdain'ı bir ölçüde 'grotesk' kılacağına, tam tersine, oyun kişisinin 'mızmız' yanını vurgulayan, alçak tonlu bir yorumu yeğlemiş. Hizmetçi'de Ebru Cündülbeyoğlu, sahneye yakışmakla birlikte, gerektiğinden de bağırgan bir fars oyunculuğu sergilerken, Uşak'ta Abdül Süsler, yapımdaki en dozunda Moliere biçemini yakalıyor. 'Hareket'in ve 'söz'ün budanmasıyla 'klasik yapıt' olma özelliğini yitiren bir yapım var karşımızda. En başarılı yanı, esprili giysi uygulaması...
Sırada 'taptaze' bir yapıt var. 1965 doğumlu Polonyalı yazar Andrrzej Saramonowicz'in ilk kez 2002'de sahnelenen 'Testosteron' başlıklı oyunu Neşe Taluy Yüce çevirisiyle Oyun Atölyesi tarafından sahnelenen yeni sezon çalışmalarından biri. 'Gelin'in oyunbozanlık etmesiyle yarım kalan bir düğünün birbirini tanımayan 'erkek' davetlilerinin ve damat ile babasının, bir bar-restoranda raslantıyla buluşmaları sonucunda ortaya çıkan gerçekler, 'söz güldürü'sünün uç boyutlarda değerlendirildiği bir metin yoluyla dile getirilmiş. Erkek cinsinin 'şiddet'e ve 'seks'e yönelmesinde temel işlev taşıyan 'testosteron' hormonunun azizlikleri sonucunda düşülen zor durumların 'gülmece'nin süzgecinden geçirilerek sergilendiği oyun sıradan bir seyirlik gösteri düzeyinde kalabilirdi. Ne ki, zekice kotarılmış özenli bir sahneleme ve yaman bir oyunculuk gösterisi izliyoruz. Çeşitli meslekleri temsil eden oyun kişilerini canlandıran Metin Coşkun, Fırat Tanış, Emre Karayel, Mert Fırat, Timur Acar, İnan Ulaş Torun ve Tuna Karlı başarıyı birbirleriyle yarışırcasına -ama dozu hiç aşmadan- kovalıyorlar. Sahnedeki olayın her aşamasının hareket düzenini ayrıntılı biçimde tasarlayarak işleyen yönetmen Kemal Aydoğan da 'Othello'dan sonraki en başarılı reji çalışmasına imza atıyor.
Mersin'den gelen Arslanköy Çadır Tiyatrosu ise bambaşka bir düzlemde var ediyor tiyatroyu.
Hüseyin Arslanköylü'nün yazıp yönettiği 'Kadının Feryadı'nda, kızların okutulmadığı, ilk fırsatta evlendirildiği yoksul/tutucu kırsal kesimde yaşanan bir öykü yansılanıyor. Oyunu çarpıcı kılan, erkek rollerini de oynayan oyuncuların gerçekten de birer köylü kadın olması. 'Naif' oluşu ile 'farklı' bir seyir keyfi veren tür bir amatör oyunculuk ve sahneleme izliyoruz. Şaşırtıcı olan ise sıradan köylü kadınların bir tiyatro olayı kotarma özgürlüğünü yakalamış olmaları...
Festivalin 'açılış gecesi' gösterisi olan İspanyol Bambalina Theater'in 'Don Kişot' başlıklı kukla oyununa gelince... Cervantes'in ünlü yapıtının, masa yüksekliğinde geniş bir platformun iki yanındaki mum ışıklarıyla sağlanmış görüntü düzeni içinde belli başlı görsel ayrıntılarıyla canlandırıldığı, yeni ve eski kuklacılık tekniklerinin iç içe kullanıldığı hünerli bir çalışma sundu usta sanatçılar. Ne ki Büyük Tiyatro'nun sahnesi ve salonu için boyutları küçük kalan bir gösteriydi. Arka ve yan sıralarda oturanlar tadına varamadı...
Bu yılın festival ödülleri Türk tiyatrosunu kıvandıran iki sanat insanına gitti. Onur Ödülü Haluk Bilginer'in, Emek Ödülü de Talat Sait Halman'ın oldu.
(Kaynak: Cumhuriyet gazetesi, 23 Aralık 2008, sf. 12)
***
Oyun'un notu: bakınız;
“Ankara Tiyatro Festivali Emek Ödülü 12 Martçı’ya”
“12 Mart 1971 v.s…”
“Nihat Erim’in Kültür Bakanı’na ödül verenler”
“12 Martçı’ya ödül verenler tam yol ileri”
"'12 Martçı'ya ödül'e karşı ses: Orhan Aydın"
"'12 Martçı'ya ödül'e karşı ses: Coşkun Büktel"
"'12 Martçı'ya ödül'e karşı ses: Özgür Tiyatro"
"Faşist Kültür Bakanı'na ödül veren festival"
"soL'dan 'evlere şenlik' haber"
"Özgür Başkaya, 'TAKSAV skandalı'nı tartışıyor"
"Talat Sait Halman'a ödül veren festivalden / 1"
"Talat Sait Halman'a ödül veren festivalden / 2"
"Talat Sait Halman'a ödül veren festivalden / 3"
"Talat Sait Halman'a ödül veren festivalden / 4"
"Talat Sait Halman'a ödül veren festivalden / 5"
"Talat Sait Halman'a ödül veren festivalden / 6"
"Talat Sait Halman'a ödül veren festivalden / 7"
"Talat Sait Halman'a ödül veren festivalden / 8"
"Talat Sait Halman'a ödül veren festivalden / 9"
"Talat Sait Halman'a ödül veren festivalden / 10"
"Talat Sait Halman'a ödül veren festivalden / 11"
"Talat Sait Halman'a ödül veren festivalden / 12"
"Talat Sait Halman'a ödül veren festivalden / 13"
"Talat Sait Halman'a ödül veren festivalden / 14"
"Talat Sait Halman'a ödül veren festivalden / 15"
"12 Martçı'ya ödül veren festivali Yenikapı açtı"
"Deniz Gezmiş fotoğrafının altındaki 12 Mart'çı"
"Büktel, 12 Mart artığının şiirsizliğini kanıtladı"
"atılım'dan Bulunmaz'sız Talat Halman haberi"
"12 Mart'çıya 'Emek Ödülü' AKP'li Günay'dan"
"ATB, faşizme (TAKSAV 'Emek Ödülü'ne) karşı"
"soL, 'Talat S. Halman skandalı'nda doğru yolda"
"TAKSAV, 12 Mart'çıya ödül verirken yalnız değil"
"12 Mart Faşizmi'nin gölgesine sığınan festival"
"Amatör Tiyatrolar Birliği, Tiyatro Net'te"
"Tiyatro ödülleri enflasyonu"
"Müzisyenlerden 12 Mart'çıya destek"
"12 Mart Faşizmi Kültür Bakanı Talat S. Halman"
"Tiyatro dünyası bizden izleniyor"
"Fakir Baykurt Sahnesi'nden Burdur'a yürüyüş"
"'TAKSAV skandalı' döneminde İmge'den oyun"
"Günay Akarsu, 'Emek Ödülü'ne karşı çıkardı"
"BEKSAV, ezilenleri savunmayı sürdürüyor"
"TAKSAV, 'Emek Ödülü'ne tepkileri gizliyor"
"Bulunmaz'sız 'Talat Sait Halman skandalı'"
"Ankara'ya 12 Mart Faşizmi gölgesi vururken"
"'Talat Sait Halman skandalı' nedeniyle / 1"
"'Talat Sait Halman skandalı' nedeniyle / 2"
"Atak'ın uğradığı haksızlık coskunbuktel.com'da"
"Aydın, devlet yardımı=sus payı'na da değiniyor"
"Anti-faşist yazarın oyunu, faşizmin gölgesinde"
"Kadına şiddet uygulamak da sınıfsal zulümdür"
"Yakışır!"
"12 Mart Kültür Bakanı'nın gölgesindeki festival"
"Aydın, tiyatro kitapları tanıtmayı sürdürüyor"
"Ankara'da sadece 12 Mart'çıya ödül verilmiyor"
"Kapitalist tapınakta sosyalistleri ağırlamak(!)"
"12 Mart Faşizmi Kültür Bakanı çalışıyor"
"Talat Halman gölgesindeki festival sona erdi / 1"
"Talat Halman gölgesindeki festival sona erdi / 2"
"Zeynep Oral, Talat Halman karanlığını gizliyor"
"Sadece gizli değil; ayrıca gizemli bir yazı!"
"Ödül kıskacına sığmayan anti-faşist sanatçı"
"TAKSAV'ın paşası Talat Sait Halman"
"Burjuvazi; eğitim, gıda ve sağlığı kirletiyor"
"Yakışmışlar!"
"Emekçilere; bilim, eğitim, estetik, kültür, sanat"
"12 Mart ve 12 Eylül Faşizmi devam ediyor!"
"Faşizmi estetize eden Muro'lar kınandı"
"Faşizmi estetize eden 'Kurtlar Vadisi' öldü mü?"
"Münevverler, pirlerinin birthday'ini kutladılar!"
"Orhan Aydın, belleği zayıf olanları uyarıyor"
"BÜKTEL, yine 'GÖR' DEDİ"
"12 Martçı'ya ödül verenlere destek mesajı!"
"TAKSAV'ın faşizme verdiği ödül tartışılıyor"
"Yenikapı'nın Yunan faşizmine karşı eylemi"
"BEKSAV, sanata sınıfsal yaklaşma gayretinde"
"'İnsanım' diyen bu sergiye duyarsız kalamaz"
"İzmir karanfilleri, Yunanistan ve Şili'ye gidecek"
"Seçimler yaklaşıyor: Açılış yapmak lazım!"
"TAKSAV'cı Yener Aksu yalan söylüyor!"
"Yalanla beslenen 'Emek Ödülü'ne tepki!"
"Ömer F. Kurhan, belleğini yitirmek istemiyor!"
"Orhan Aydın, kentsel talana dikkat çekiyor"
"12 Mart Faşizmi, 12 Eylül Faşizmi devam ediyor"
"Tiyatroda faşizmin sorgulanmasına katkı çabası"
"TAKSAV skandalı sürecinde Marksist Akademi"
"Sinemacılar da çanak yalamayı öğneniyor"
"Yunanistan direnirken, TAKSAV ödül veriyor"
"TAKSAV ödülüne ve Erbaş'ın cezasına karşıyız"
"Özdemir Nutku iftirası, Talat Sait Halman skandalı, 'Çığ' rezaleti, 'Ölüleri Gömün' pespayeliği: Otuz iki kısım tekmili birden"
"Toplumsal Araştırmalar Kültür ve Sanat İçin Vakıf'ın (TAKSAV), 12 Mart Faşizmi Kültür Bakanı Talat Halman'a, 'Emek Ödülü' vermesine tepkiler sürüyor"
"TAKSAV'cı Ayşegül Yüksel, 12 Mart Faşizmi Kültür Bakanı Talat Sait Halman'a verdikleri 'Emek Ödülü'nü savunuyor"
"Toplumsal Araştırmalar Kültür ve Sanat İçin Vakıf'ın, 12 Mart Faşizmi Kültür Bakanı Talat Sait Halman'a 'Emek Ödülü' vermesine karşı çıkan tiyatro"
"Bazı insan kuzuya, bazı kuzu insana dönüşür!"
"Toplumsal Araştırmalar Kültür ve Sanat İçin Vakıf'ın 'Emek Ödülü' verdiği 12 Mart Faşizmi Kültür Bakanı Halman'ın 'aklın yolu bindir' kitabından / 1"
"'12 Martçı'ya ödül'e karşı ses: Orhan Kazbek"
"TAKSAV'sız (YALAN'sız) da tiyatro yapılabiliyor"
"Büktel, tiyatro dünyasında faşizme karşı çıkmak için, öncelikle 'Talat Halman skandalı'na karşı çıkmak gerektiğini belirtiyor"
"Aydın, sosyalizmin önündeki çöpleri gösteriyor!"
"Toplumsal Araştırmalar Kültür ve Sanat İçin Vakıf'ın, 12 Mart Faşizmi Kültür Bakanı Halman'a 'Emek Ödülü' verdiği süreçte, tartışılan konuya dikkat!"
"Aşağıdaki TAKSAV'la ilgili yazı, harf harf, sözcük sözcük, tümce tümce, paragraf paragraf yanıtlanacak! (Hilmi Bulunmaz)"
"Toplumsal Araştırmalar Kültür ve Sanat İçin Vakıf'ın 'Emek Ödülü' verdiği 12 Mart Faşizmi Kültür Bakanı Halman'ın 'aklın yolu bindir' kitabından / 2"
"TAKSAV'ın 12 Mart Faşizmi Kültür Bakanı Talat Halman'a 'Emek Ödülü' verdiği bir süreçte, Dündar İncesu'nun yeni yıl dilekleri"
"TAKSAV'ın 12 Mart Faşizmi Kültür Bakanı Talat Sait Halman'a 'Emek Ödülü' verdiği bir süreçte, 12 Mart Faşizmi'ne değinen bir oyun"
"TAKSAV Uluslararası Ankara Tiyatro Festivali Danışma Kurulu Üyesi ve 'Rüya Yorum Metodu' çevirmeni Ayşegül Yüksel, Festival'in 'pr'cılığını yapıyor!"
