Toplumsal Araştırmalar Kültür ve Sanat İçin Vakıf (TAKSAV) tarafından, hem de "Emek Ödülü" ile onurlandırılan 12 Mart Faşizmi Kültür Bakanı Talat Sait Halman (Talat Sait Halman, the Minister of Culture of Turkey during fascist March 12th stroke, who has been awarded)Ülkemize büyük acı çektiren 12 Mart Faşizmi sürecinde kültür bakanlığı yaptığı için, halkın vicdanında yargılanan Talat Sait Halman, TAKSAV tarafından, hem de "Emek Ödülü" ile onurlandırılınca, anti-faşist kişi, kuruluş ve kurumlar tarafından protesto edildi.
(Örnekse bakınız: "soL, 'Talat S. Halman skandalı'nda doğru yolda")
Aşağıdaki Tempo dergisinin değerlendirmesinde de, 12 Mart Faşizmi kavramına değinilmiyor. Tıpkı TAKSAV gibi, Tempo da, mazide kalıp unutulmuş, hatta hiç yaşanmamış bir dönemmiş gibi bakıyor 12 Mart Faşizmi'ne.
Duyarlı ve faşizme karşı halk güçleriyse, olan bitenin ayrımında. Amerika'da uygulanan McCarthy anti-komünist dönemine, hem de Amerika'da yaşarken, "şampiyonluk maçını izler gibi" yaklaşması bile, Talat Sait Halman'ın ne denli sanatçı olduğunu sorgulamamıza neden oluyor. Tempo dergisindeki yazıyı, bir ibret belgesi olarak okuyunuz:
Türkiye'nin ilk Kültür Bakanı Talat Halman'ın anıları 'Aklın Yolu Bindir' yakında piyasada
Erim hükümetini bir de ondan dinleyin
Talat Halman'ın anıları İş Kültür Yayınları 'Nehir Söyleşiler' dizisinden çıkıyor. Talat Halman'la nehir söyleşiyi 'Geceye Uyananlar' ve 'Gölgeler Çekildiğinde' romanlarının yazarı Cahide Birgül yaptı. Shakespeare Sone'lerinin çevirmeni, şair, gazeteci, eski Kültür Bakanı, kültür elçisi Talat Halman bakanlık yaptığı Erim hükümetini çarpıcı bir dille anlatıyor.
Bilkent Üniversitesi Edebiyat Bölüm Başkanı Talat Halman'ın anıları, nehir söyleşi formatında önümüzdeki hafta İş Kültür Yayınları'ndan çıkıyor. Nehir söyleşiyi yapan romancı Cahide Birgül, kitabın dokuz ayda tamamlandığını söyledi. Birgül, Talat Halman'ı 'tam bir beyefendi' olarak tanımlıyor: "Halman esprili, kendisiyle çok rahat dalga geçebilen biri. Bu, kitaba da yansıdı" diyor.Osmanlı donanmasında amiral olan Sait Bey'in oğlu olan Talat Halman, Robert Kolej'i bitirdikten sonra Amerika'ya gidiyor ve Columbia Üniversitesi'nde Siyasal Bilgiler okuyor. Bu yıllarda William Faulkner'ın 'Duman' adlı kitabını Türkçeye çevirdi. Halman'ın İngilizceden Türkçeye, Türkçeden İngilizceye 5 bin kadar şiir çevirisi var.Halman, Amerika'da okurken, para kazanmak için girdiği Record Hunter isimli plak mağazalarında ise genel müdürlüğe kadar yükseldi. Ancak oğlunun mutlaka bir unvan sahibi olmasını isteyen annesi, Amerika ziyaretlerinde defalarca Halman'ın yöneticisi olduğu dükkânın önünden geçmesine rağmen, bir kez bile içeri girmiyor.
McCarthy dönemi
Halman'ın Amerika'da olduğu yıllar, birçok sanatçı ve hocanın 'komünistlik'le suçlandığı, komisyonların kurulduğu McCarthy yılları... Talat Halman televizyonların baştan sona verdiği komisyonları "çok önemli bir savaşı izler gibi, şampiyonluk maçını izler gibi" seyrettiklerini anlatıyor. Abdi İpekçi'nin teklifiyle Milliyet gazetesine yazı yazmaya başlayan Talat Halman, 1969 yılında gazetede köşe yazarlığına başlıyor. 1971 yılında, Nihat Erim hükümeti kurulduğunda, hükümet programında, "Bir Kültür Bakanlığı kurulması düşünülebilir" diye bir cümle okuyor Halman. Milliyet'teki köşesinde Kültür Bakanlığı kurulmasının çok yararlı, hatta zorunlu olacağını yazıyor ve kültür bakanlığında geliştirilebilecek projeleri sıralıyor. Bunun üzerine, Nihat Erim, Halman'a Kültür Bakanı olmasını teklif ediyor. Nihat Erim hakkında şunları anlatıyor Halman: "Hükümetin düşmesi büyük ölçüde Erim’in birçok bakanlar kurulu üyesine verdiği sözleri tutmamasından kaynaklanıyor. Bu hükümet bir reform hükümeti olarak kurulmuştu. Birçok bakanın kendi alanlarında yapmak istedikleri reformlara önce açıkça destek verdi, sonra menfaatleri zarara uğrayabilecek kimselerden baskılar geldikçe karşı tarafa teslim oldu." "Nihat Erim büyük işlerden korkuyordu. Çünkü hiçbir zaman önemli bir icra mevkiinde bulunmamıştı." Kitaptaki bir başka anı ise Mahir Çayan'la ilgili: "Bir keresinde Bakanlar Kurulu toplantı halindeyken bir haber geldi. Mahir Çayan ve arkadaşları hapishaneden tünel kazarak kaçmışlar. Öğrendik ki yüzlerce metre tünel kazılmış. Nihat Erim Bakanlar Kurulu'ndaki mühendislere dedi ki, 'Siz bunun hesabını yapabilir misiniz? Böyle bir tünel kaç günde kazılabilir?' Biri üç buçuk gün dedi, diğeri 110 gün hesapladı." Halman, istifa ederek Nihat Erim hükümetinin düşmesine neden olan 13 bakan içinde olmadığını belirtiyor ve "Ben devletten bu şekilde istifa edilmez diye düşünüyordum" diyor. Daha sonra Başbakan Nihat Erim istifa ediyor ve yeniden hükümet kurma görevi alıyor. Yeni hükümeti kurarken de Talat Halman'ı devreden çıkarmak için Kültür Bakanlığı’nı lağvediyor.
(Kaynak: Tempo)
***
Oyun'un notu: bakınız;
“Ankara Tiyatro Festivali Emek Ödülü 12 Martçı’ya”
“12 Mart 1971 v.s…”
“Nihat Erim’in Kültür Bakanı’na ödül verenler”
“12 Martçı’ya ödül verenler tam yol ileri”
"'12 Martçı'ya ödül'e karşı ses: Orhan Aydın"
"'12 Martçı'ya ödül'e karşı ses: Coşkun Büktel"
"'12 Martçı'ya ödül'e karşı ses: Özgür Tiyatro"
"Faşist Kültür Bakanı'na ödül veren festival"
"soL'dan 'evlere şenlik' haber"
"Özgür Başkaya, 'TAKSAV skandalı'nı tartışıyor"
"Talat Sait Halman'a ödül veren festivalden / 1"
"Talat Sait Halman'a ödül veren festivalden / 2"
"Talat Sait Halman'a ödül veren festivalden / 3"
"Talat Sait Halman'a ödül veren festivalden / 4"
"Talat Sait Halman'a ödül veren festivalden / 5"
"Talat Sait Halman'a ödül veren festivalden / 6"
"Talat Sait Halman'a ödül veren festivalden / 7"
"Talat Sait Halman'a ödül veren festivalden / 8"
"Talat Sait Halman'a ödül veren festivalden / 9"
"Talat Sait Halman'a ödül veren festivalden / 10"
"Talat Sait Halman'a ödül veren festivalden / 11"
"Talat Sait Halman'a ödül veren festivalden / 12"
"Talat Sait Halman'a ödül veren festivalden / 13"
"Talat Sait Halman'a ödül veren festivalden / 14"
"Talat Sait Halman'a ödül veren festivalden / 15"
"12 Martçı'ya ödül veren festivali Yenikapı açtı"
"Deniz Gezmiş fotoğrafının altındaki 12 Mart'çı"
"Büktel, 12 Mart artığının şiirsizliğini kanıtladı"
"atılım'dan Bulunmaz'sız Talat Halman haberi"
"12 Mart'çıya 'Emek Ödülü' AKP'li Günay'dan"
"ATB, faşizme (TAKSAV 'Emek Ödülü'ne) karşı"
"soL, 'Talat S. Halman skandalı'nda doğru yolda"
"TAKSAV, 12 Mart'çıya ödül verirken yalnız değil"
"12 Mart Faşizmi'nin gölgesine sığınan festival"
"Amatör Tiyatrolar Birliği, Tiyatro Net'te"
"Tiyatro ödülleri enflasyonu"
"Müzisyenlerden 12 Mart'çıya destek"
"12 Mart Faşizmi Kültür Bakanı Talat S. Halman"
