.jpg)
Sanatın hayattan ayrılamayacağına dair küçük bir yazı: İyi bir insan olunmadan, iyi bir sanatçı asla olunamaz! Oğuzcan Önver
10 Ekim 2010
"Türkiye tiyatro dünyası"nda, Mustafa Demirkanlı'nın öncülük ettiği "temiz tiyatro, temiz yayıncılık" maskesi altında, Hilmi Bulunmaz ve Coşkun Büktel'e karşı bir LİNÇ KAMPANYASI düzenlendi. Bu LİNÇ KAMPANYASI için imza verenler, ne kadar "iyi" bir tiyatro yönetmeni, "iyi" bir oyuncu, "iyi" bir oyun yazarı olsalar da, insanlık dışı bir kampanyaya imza verdikleri için, asla iyi bir sanatçı olamazlar.
Şu anda okumakta olduğum, Georges Politzer tarafından kaleme alınmış Felsefenin Başlangıç İlkeleri* kitabında, konumuza temel oluşturabilecek şöyle bir söz var:
"Burjuvazi, bilimin bilim olarak, felsefenin felsefe olarak kalmasını ister ve kuşkusuz üçü arasında ortak hiçbir şey, kesin olarak herhangi bir ilişki yoktur. Böyle bir uslamanın pratik sonucu şudur; Bilgin, bilgin olarak kalmalıdır, bilimi felsefeye, siyasete karıştırmamalıdır."
Pulitzer'in bu düşüncesiyle yola çıkarsak; burjuvazi, sanatçıların, yalnızca sanatçı olarak kalmasını, siyasete, felsefeye, toplumsal sorunlara karışmamasını ister, hattâ dayatır. Burjuvaziye göre; bir yazar, yalnızca yazar olarak kalıp, diğer sanat dallarıyla uğraşmayacak; fotoğraf çekemeyecek, resim yapamayacaktır, vs...
Oysa gerçek bir sanatçı, hayatı bir bütün olarak algılamak zorunda olduğunu bildiği için, bu algılamanın doğal sonucu olarak, tüm sanat dallarıyla ilgilendiği gibi, siyasetle, felsefeyle ve hayatın diğer alanlarıyla da ilgilenmek ister.
Sanatçı, toplumdan soyutlanmış olarak yaşayan, uzaydan gelmiş bir varlık değildir. Sanatçı, dünyada her şeyin birbirine bağlı olduğunu bilerek hareket edip, bu anlayış doğrultusunda sanat yapar. Sanatçı, toplum içinde var olduğu için, toplumdan etkilenir, kendini toplumdan ayrı tutamaz. Sanatçı, eğer böyle bir soyutlama içine girerse, "sanat yalnızca sanattır" gibi dar bir anlayışla olayları ve kişileri algılamaya kalkarsa, zâten o kişi, asla sanatçı olamaz.
Sanatı, felsefeden, siyasetten, hayattan ayıramayız. Sanatçı, hayatın her alanında fikir sahibi olmalı ve bu fikir yönünde, hayata karşı sorumluluk almalıdır. Sanatçı, kendini, hayatın tüm bu alanlarında yaptıklarıyla bir bütün olarak var olabilmeli, hayatın kılcal damarlarına dek nüfuz etmelidir.
Örneğin, son günlerde, adından sıkça söz edilen; faşist söylemler ve düşünceler içindeki Emir Kusturica için, "iyi bir sinemacı"dır; o zaman "iyi bir sanatçı"dır gibi bir tümevarım yapamayız.
Bosna-Hersekli tiyatro ve sinema oyuncusu Emir Siyamiya da, "hemşehrisi ve adaşı"na yaptığı eleştiride, benim bu görüşümün desteklenmesine "katkıda" bulunuyor:
"Bir sanatçı için, 'İyi bir yönetmen, ressam, şarkıcıdır, ama iyi bir insan olamayabilir' deyip de bu iki şeyi birbirinden ayırmamalıyız. Ben bunu ayıramam. Bana göre Kusturica çok kötü bir insandır. Ülkesi, doğduğu ve ona her şeyi veren şehri için çok kötü şeyler yaptı. Kendi halkına karşı kötü davrandı, düşmanın, katliamı yapanların yanında durdu. Benim için o bitmiş bir hikâyedir, hem insan hem de sanatçı olarak ölmüştür. Birinin sanatını ve insanlığını birbirinden ayırmak düşünülemez." (Kaynak: "500 yıl önce zaten hepimiz Sırptık, yeniden Sırp ve Hristiyan olalım, mesele bitsin" deme geri zekâlılığında bulunan Kusturica, insanlığı kirletiyor!)
Tekrar konumuza dönersek; Hilmi Bulunmaz ve Coşkun Büktel'e karşı düzenlenen LİNÇ KAMPANYASI için imza verenler, her ne kadar, günümüz koşullarında ve günümüz sanat anlayışında "iyi" bir tiyatrocu sayılmış olsalar da, tiyatro dünyasındaki özgür düşünce temsilcisi olan bu iki kişiye karşı vermiş oldukları imzalarla, "iyi bir sanatçı" olma şanslarını, sonsuza dek yitirmişlerdir. Birbirlerinin arkasına sığındıkları, birbirlerine yaltaklandıkları için, bu çakma sanatçılar, gerçek anlamda asla sanat yapamazlar.
Örneğin, Roman Polanski, ne kadar iyi filmler yapmış olursa olsun, 13 yaşındaki küçük bir kıza tecavüz ettiği ve bu davranışı yüzünden pişmanlık duymadığını söylediği için, benim gözümde bırakan bir sanatçı olmayı, asla bir insan bile olamaz!
Sanatçıyı hayattan ayrı tutamayız. Sanatçı çevresinden ve toplumdan etkilenir. Düşüncelerini toplumun onu etkilemesi sonucu geliştirir ve bir sanat eseri meydana getirir.
Duygularımızı düşüncelerimiz belirler. Eğer bir kimse yanlış düşünüyorsa doğru bir duygu elde edemez. Sanat da duyguyla yapılan bir iştir ve bu yüzden faşistçe düşünen, sansür yapan, demokratik bir özgür düşünce ortamının oluşmasını engelleyen kimseler sağlıklı duygular ve düşüncelere taşımadıkları için sanat da yapamazlar!
Sanat; siyasetten, felsefeden, toplumdan ayrılamaz! Sanatçı ben yalnızca sanatımla ilgilenirim siyaset umurumda değil diyemez. İtalyan tiyatro sanatçısı Dario Fo da aynı şeyleri söylüyor;
''Sanatı siyasetten, felsefeden, ideolojiden ayırmak çok tehlikeli... Sanat diğerlerinden arındırılmış, saf ve temiz kalabilir mi? Sanat kirlidir, bozuktur. Saf ve temiz sanat olamaz çünkü sanat yaşama kuvvetli bağlarla bağlıdır."
Roman Polanski, Emir Kusturica ve "Türkiye tiyatro dünyası"ndaki LİNÇ KAMPANYASI için imza verenler, ya "Evet iyi bir sanatçı olabilmek için, illaki iyi bir insan olmak gerekmez, sanat sanattır, siyaset siyasettir" diyorlar ve bu söylemleriyle burjuva sanatçısı olduklarını kabul etmiş oluyorlar. Ya da ikinci bir seçenek: "Evet iyi bir sanatçı olmak için iyi bir insan olmak gerekir. Biz yaptığımız eylemlerle iyi bir insan olamıyoruz ve bu yüzden iyi bir sanatçı da değiliz" diyorlar. Bu durumda ya "kötü bir insan" ya da "burjuva sanatçısı" oluyorlar. Hangisinin daha ahlâkî olduğuna ben karar veremedim. Siz karar verebildiniz mi?
* Felsefenin Başlangıç İlkeleri, Sol Yayınları, 12. baskı 1996, sayfa 116
***
Ayrıca bakınız:
LİNÇ KAMPANYASI ana sponsorlarından Tiyatro... Tiyatro... Dergisi, İ.B.B.Ş.T. Genel Sanat Yönetmeni Ayşenil Şamlıoğlu ortaklığıyla ayakta durabiliyor!
***
LİNÇÇİ Ertuğrul Timur, öznesiz tümce kuruyor!
Yalan makinesi ve küfürbaz Mustafa Demirkanlı'nın sözde küfre karşı kampanyasına alet olanların imzaladıkları metni ve alet olanları teşhir ediyoruz!
Linç imzacıları listesi
