Aydın Orak, Araf oyununda...21. yüzyılda Ortaçağ karanlığını yaşayan Türkiye, İzmir gibi çağcıl bir kentte tiyatro oyunu yasaklayarak, tarihe not düşüyor. Musa Anter'in kendisinden ürküp öldüren zihniyetle, Anter'i sahnede yaşatan Aydın Orak'ın tiyatral gücünden korkan zihniyet, aynı koşutlukta buluşuyor. Tiyatro esnafının sinikliğini de hesaba kattığımızda, Türkiye tiyatrosunun neden çürüyüp küflendiği kendiliğinden ortaya çıkmış oluyor. Tiyatro Avesta'nın yolladığı basın bildirisini ivedilikle yayınlıyor, vicdanların uyanmasını arzu ediyoruz:
Musa Anter’in hayatını anlatan Araf adlı Kürtçe tiyatro oyunu, İzmir’de hiçbir gerekçe gösterilmeden yasaklandı. Cihan Şan’ın yazdığı ve Aydın Orak’ın oynadığı, Musa Anter’in hayatını anlatan Araf, İzmir Konak Belediyesi'nin aylık etkinlik programında yer almasına rağmen, Valilik ve Emniyet Müdürlüğü tarafından yasaklandı.
Belediye yetkilileri; bu yasağın İzmir Valiliği ve Emniyet Müdürlüğü tarafından “Valilikten izin alınmadığı” gerekçesiyle talep edildiğini söyledi. Ayışığı Sanat Merkezi tarafından Konak Belediyesi için organize edilen oyun, Konak Belediyesi Selahaddin Akçiçek Kültür Merkezi'nde oynanacaktı; ama engellendi.
Bir yandan TRT’de Kürtçe yayın hazırlıkları sürerken, diğer yandan Kürtçe değer ve eserlere karşı tahammülsüzlük de devam etmektedir. Bu örneklerden biri de İzmir’de yaşandı. Tiyatro Avesta, 1992 yılında Diyarbakır’da öldürülen gazeteci ve yazar Musa Anter’in hayat hikâyesini anlatan Araf adlı oyununu hazırladı. Bu tek kişilik oyun İzmir’de tiyatro severlerin karşısına çıkacaktı ve Konak Belediyesi'nin aylık etkinlik programında da yer alıyordu. Fakat oyun yasaklandı. Konak Belediyesi, Ayışığı Sanat Merkezi tarafından Selahaddin Akçiçek Kültür Merkezi Salonu'nda düzenlenen etkinliğin iptal edildiğini bildirdi.
Konak Belediyesi Kültür İşleri'nde çalışan ve adını vermek istemeyen bir yetkili, konu hakkında konuştu. Valilik ve Emniyet Müdürlüğü'nün bu yasağı istediğini söyledi ve şunları belirtti: “Emniyet yetkilileri oyuna gelecek seyircilerin slogan atacaklarını ve provokasyona sebep olacaklarını söyledi.” Emniyet yetkilileri bize, “Eğer icap ederse, Kültür Merkezi binası önünü Çevik Kuvvet'le dolduracağız, ama yine de oyuna müsaade etmeyeceğiz” dedi. 1992 yılında Musa Anter’i öldüren zihniyet, onu hatırlatan oyun Araf'ı yasaklamakla bir daha öldürmek istedi.
Biz aşağıda imzası olan tiyatro ve kurumlar olarak, böyle bir yasağı doğru bulmuyoruz ve yaşanan rezaleti kınıyoruz. Bu yasaklamanın bir an önce açığa kavuşması ve yaşanan düşmanca yaklaşımın bir an önce hesabının verilmesi gerektiğini düşünüyoruz.
Tiyatro Avesta
Teatra Jiyana Nu
Seyr-i Mesel Tiyatrosu
Teatra Bakur
Tiyatro Boyalı Kuş
www.tiyatronline.com / Yaşam Kaya
Tiyatro Oyunevi / Mahir Günşiray
Türkiye Tiyatrolar Birliği
Teatra Mezopotamya
Mezopotamya Kültür Merkezi
Ayışığı Sanat Merkezi
Yeşiller Partisi
Musa Anter'in Ailesi
Bulunmaz Tiyatro
www.tiyatroyun.com
***
Dicle Anter: Oyunun engellenmesini üzüntüyle karşıladığımızı ifade ediyoruz. Bu karar Anter Ailesi'ni derinden üzmüştür.
***
Yukarıdaki basın bildirisinin İngilizce metni:
TO THE PRESS AND PUBLIC OPINION
The Kurdish Theater ‘’ARAF’ which is about the life of Musa Anter was prohibited in İzmir without any reason. ‘ARAF’ was written by Cihan Şan and Aydın Orak is the actor of the play. Although the play was at the activity programme of İzmir Konak Municipality, it was prohibited by the Governorship and the Police.
Authoritative from the Municipality was stated that the prohibition was given by the reason of not obtaining permission from the governorship. The play which was organized for Konak Municipality by the AYIŞIĞI Art Center would put on the stage in the culture center of Selahaddin Akçiçek Konak Municipality if it wasn’t prohibited.
Whilst TRT arrange a Kurdish publication, on the other hand the impatient approach against Kurdish values and productions also continue. This kind of sample was emerged in İzmir. Theatre ARESTA prepared the play ARAF which expresses the life of author Musa ANTER who was killed in Diyarbakır on 1992.
The authoritative who didn’t want to give his name and works at the Cultural Department of the Konak Municipality made a statement about situation. The police said that the audience should make a provocation by telling slogan. If necessary, they will put an obstacle by using flying squad in order to preclude of presenting play. The mentality which killed Musa Anter in 1992, now, wants to kill him again by prohibiting ARAF.
We think that this prohibition should reach clarity as soon as possible and that this hostile attitude should be confronted immediately.
***
Yukarıdaki basın bildirisinin Kürtçe metni:
Em qedexekirina Araf şermezar dikin
Lîstika şanoyê ya bi kurdî ya bi navê “Araf” a li ser jiyana Mûsa Anter li bajarê Îzmîrê bêpirs û bêbersiv hat qedexekirin.
Lîstika bi kurdî ya bi navê “Araf” a li ser jiyana Mûsa Anter ku ji aliyê Cîhan Şan ve hatiye nivîsîn û ji aliyê Aydin Orak ve tê lîstin, li gel ku di bernameya mehane ya çalakiyan a Şaredariya Konaka bajarê Îzmîrê de cî digirt jî, ji aliyê Walîtî û asayişa Îzmîrê ve hat qedexekirin.
Rayedarên Şaredariyê ragihandin ku ev qedexe ji aliyê rayedarên Waliyeta Îzmîrê û rayedarên Gerînendetiya Ewlekariyê ve bi sedema ku ji “Waliyetê destûr nehatiye xwestin” hatiye daxwazkirin. Lîstik ku ji aliyê Navenda Çanda Ayişigi ve hatibû organîzekirin, dê li Navenda Çanda Akçîçek a Selaheddîn a Şaredariya Konakê bihatana pêşkêşkirin.
Li aliyekê amadekariyên ji bo weşana bi kurdî ya di TRT`yê de didomin, lê li aliyê din jî bê tehemmuliya li dijî berhemên bi ziman û nirxên kurdî didome. Yek ji van mînakan jî li Îzmîrê hate jiyandin. Teatra Avesta lîstikek bi navê “Araf” a jiyana nivîskar û rojnamevanê Kurd Musa Anter ku di sala 1992`yan de li Amedê hate kuştin vedibêje amade kir. Lîstika ku ji aliyê yek kesî ve tê lîstin, dê li Îzmîrê derketiba pêşberî şanohezan û di bernameya mehane ya çalakiyên Şaredariya Konakê de jî cîh digirt. Lê lîstik hate qedexekirin. Şaredariya Konakê, ragihand ku çalakiya dê ji hêla Navenda Çanda Ayişigi ve li Salona Navenda Çanda Selahattîn Ayçiçek a Şaridariyê bihata lidarxistin, hatiye îptalkirin.
Rayedarekî Midûriyeta Karê Çandî ya Şaredariya Konakê ku nexwest navê xwe bide, axivî. Rayedar diyar kir ku walîtî û midûriyeta ewlehiyê ev qedexe xwestiye û wiha got: “Rayedarên ewlehiyê gotin ku kesên bêne şanoyê dê sloganan berz bikin û dê bibin sedema provakasyonan. Rayedarên ewlehiyê ji me re gotin `Ger îcab bike, ew ê li ber avahiya navenda çandê bi hêzên cevîk tije bikin, lê em dîsa jî destur nadin listikê`. Ew kesên ku Apê Mûsa kuştine, bi qedexekirina “Araf”ê ku wî bibîrtîne, careke din wî bikujin.
Em kesên ku îmzeya wan li jêr heye vê qedexekirinê rast nabînin û vê rezaletê şermezar dikin. Em dixwazin ku ev qedexekirin bê zelalkirin û hesabê vê qedexekirinê werî dayîn.
Tiyatro Avesta
Teatra Jiyana Nu
Seyr-i Mesel Tiyatrosu
Teatra Bakur
Tiyatro Boyalı Kuş
www.tiyatronline.com / Yaşam Kaya
Tiyatro Oyunevi / Mahir Günşiray
Türkiye Tiyatrolar Birliği
Teatra Mezopotamya
Mezopotamya Kültür Merkezi
Ayışığı Sanat Merkezi
Yeşiller Partisi
Malbata Musa Anter'in
Bulunmaz Tiyatro
www.tiyatroyun.com
***
Ayrıca bakınız:
Tiyatro Avesta'nın tarihinden bir yaprak!...
Polis, tiyatroya karşı "çevik" davranıyor!...
Oyunu durdurmak suçtur!...
