Türkiye tiyatrosu, büyük bir yanılsama fabrikası olarak çalışıyor. Gerçeğin yerine sanallığı geçiren Türkiye tiyatrosu; Devlet Tiyatroları'ndan tutun, Kültür Bakanlığı çanağı yalayan yalapşapçı tiyatrolara dek, tamamıyla yanılsama üreten bir süreçten geçiyor. Gerçeğe ve gerçeğin hizmet etmek zorunda olduğu halka değil, "sanat sarhoşlarına tiyatral meze" sunarak hizmet veren Türkiye tiyatrosu, hızla uçuruma yuvarlanıyor. Tolstoy'un sözlerinden uzak yaşayan tiyatro esnafı, gözlerine monte ettikleri kara gözlüklerle, güneşe bile farklı bakıyorlar. Oysa Tolstoy yanıbaşımızda duruyor. Elimizi uzatabileceğimiz denli yakında. Başımızın altına yastık ettiğimiz Tolstoy'dan tadımlık sunuyoruz:(...)
Oysa yazarımız ne yapıyor? Ya elinden gelmediğinden ya da istemediğinden başka bir yol seçiyor kendine; dekorcular, giysiciler, ışıkçılar için zor, ama kendisi için kolay bir yol bu: Kızı sahnede öldürmeye kalkıyor, üstelik bunu yaparken de izleyiciler üzerindeki fizyolojik etkiyi artırabilmek için ışıkları sonuna dek kısıp salonu ve sahneyi karartıyor; yürek paralayıcı bir müzik eşliğinde küçük yavrucağı sarhoş babasının nasıl acımasızca dövdüğünü gösteriyor; kızcağız ağlıyor, inliyor, kıvranıyor, yerlerde sürünüyor... derken melekler çıkıp geliyorlar bir yerlerden ve kızı alıp götürüyorlar. Bu sahneler karşısında epeyce bir heyecanlanan izleyiciler ise, müthiş bir estetik duygu yaşadıklarından pek eminler. Oysa buradaki heyecanın estetikle hiçbir ilgisi yok. Yok, çünkü bir insandan ötekine geçen, aktarılan duygu yok; olan yalnızca bir başka insan adına duyulan acıma duygusuyla, iyi ki acılar içinde olan, inleyen, kıvranan ben değilim'den kaynaklanan kendi adına duyduğu sevinç duygusu; idam cezalarını izlerken yaşadığımız ya da Romalıları belli aralıklarla arenaları doldurmaya yönelten duygunun benzeri bir duygu bu.
(...)
Tolstoy, "SANAT NEDİR?" Çeviren: Mazlum Beyhan sf. 122
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları / 1. BASKI: Eylül 2007
***
Ayrıca bakınız:
Okunması gereken bir kitap...
Bulunmaz'dan; Tolstoy'un "Sanat Nedir?"i...
Bulunmaz, Tiyatro... Tiyatro... Dergisi ve İş Bankası Kültür Yayınları'nı eleştiriyor!...
"SANAT NEDİR?"
