Irwin Shaw(Newyork 1913 - İsviçre 1984)
Romancı, hikayeci, oyun yazarı. Brooklyn'de doğdu ve Brooklyn College'den mezun olmadan önce bir çok işe girip çıktı. Sonraları radyo dizileri ve Hollywood'da senaryolar yazdı. İlk oyunu, Avusturyalı yazar Hans Chlumberg'in "Verdün Mucizesi" (Miracle at Verdun, 1932) adlı oyunundan esinlenerek yazdığı, "Ölüleri Gömün" idi (Bury The Dead, 1936). Chlumberg'in oyununda, savaşta ölmüş askerlerin 20 yıl sonra dirilip mezarlarından çıkması anlatılıyordu. Shaw'un oyunu ise, savaşta ölen ve gömülmeyi reddeden altı ölü askeri ele alıyordu ve militarizme karşı, ölümcül bir kabusu andıran gerçeküstü bir protestoydu. Shaw, "Ölüleri Gömün"ü, "Savaşa Karşı Tek Perdelik Oyunlar Yarışması" için yazmış ve tabii, yarışmayı kazanmıştı.
O yıllarda (Lee Strasberg, Harold Clurman, Elia Kazan) gibi isimleri içeren ünlü The Group Theatre, Irwin Shaw'a, "Ölüleri Gömün"ü sahnelemeyi önermiş ama o sıra 23 yaşında bulunan genç ve sabırsız Shaw, erken bir prodüksiyonda ısrarlı olduğundan ve Group Theatre'ın o yıl Milton Shubert'le bir kontratı bulunduğundan; "Ölüleri Gömün"ün ilk prodüksiyonu, bir sendika tiyatrosu olan American Repertory Theatre tarafından yapılmıştı. Ve pek çok kişi Shaw için "Odets'ten daha iyi" ("better than Odets") demişti.
Shaw'un, ikinci oyunu "Kuşatma" (The Siege, 1937), İspanyol İç Savaşı'nda geçiyordu. Shaw, "Kuşatma"yı, The Group Theatre'a verdi ama, tiyatronun kurucu yönetmenlerinden Harold Klurman'ın anlattığına göre, oyun zayıf ve karışıktı ("week and unclear") ve Clurman, Shaw'u kolaycılığa karşı uyardı.
Shaw'un "Terbiyeli İnsanlar" (The Gentle People, 1939) adlı oyunu, Harold Clurman'ın rejisiyle, The Group Theatre'da sahnelendi. "A Brooklyn Fable" (Bir Brooklyn Masalı) alt başlığını taşıyan bu oyun, gangsterleri anlatıyor ve faşist davranışın yayılmasına ilişkin bir uyarı olmak amacını taşıyordu. 3 perdelik oyunda, (1) iskele, (2) oturma odası, (3) Bir Türk hamamının buhar odası, (4) Limanda bir tekne, (5) mahkeme; olmak üzere 5 tablo bulunuyordu. Büyük bir prodüksiyondu. Shaw'a hayatı boyunca en çok para kazandıran prodüksiyon olduğu halde; ne Shaw, ne de Clurman sonuçtan memnun oldular.
"Sakin Şehir" (Quiet City, 1939), "Tehlikeli İnsanlar"dan daha önce yazılmıştı ama bu oyundan sonra ve Elia Kazan tarafından yine The Group Theatre'da sahnlendi. İki oyun Belasco tiyatrosunda aynı zamanda oynanıyordu ve Clurman'ın anlattığına göre, "Tehlikeli İnsanlar"ın devasa dekorları yüzünden, "Sakin Şehir", deneysel ve ucus bir prodüksiyon olmak zorunda kalmıştı.
"Altın Yıllar" (The Golden Years), Clurman'ın dediğine göre, "1920'leri vuran ekonomik depresyon sırasında, yarı mutlu Amerikan ailesinin çöküşünü, ve o eski altın yıllardaki tanımı yapılmamış namus anlayışından saparak, yeryüzünde kaybettiği konumu yeniden kazanmak için kanunsuz çarelere yönelişini" anlatıyordu ve "Amerikan hayatındaki faşist mantığın ve uygulamaların kökenlerini resmeden bir meseldi". Ve yine Clurman'a göre, iyi bir oyun değildi ve The Group Theatre tarafından reddedildi.
"Hazza Sığınış" (Retreat To Pleasure, 1940), toplumsal temele dayanan bir oturma odası komedisiydi. Shaw, bu oyunda "genç orta sınıf entelektüellerinin ruhunu ve genel olarak Amerikan toplumunun, 1939'da savaşın çıkmasından hemen sonraki, iç karartıcı, köksüz rahatlığını", kendinden memnun kaygısızlığını betimliyordu. Oyun, Harold Clurman tarafından yönetilerek The Group Theatre'da sahnelendi. Ve bir takım ekonomik zorluklar nedeniyle, bu prodüksiyon, Clurman'a göre, "kötüden de kötüydü" ("wors than bad"). "Hazza Sığınış", The Group Theater'ın, resmi olarak, kendi adıyla yaptığı, son prodüksiyon oldu.
One Act Play dergisinin Mayıs 1938 tarihli sayısında, "İkinci İpotek" (Second Mortgage) adlı tek perdelik bir oyun da yayımlamış olan Shaw, kendi hayatıyla doğacak çocuğu arasında seçim yapmak zorunda kalan hamile bir kadını anlattığı "Oğullar ve Askerler" (Sons and Soldiers, 1944)'dan sonra, dram yazarlığından anlatıya (fiction) yöneldi. Ve 1967'deki "Savaş Seçimi"ne (A Choice of Wars) değin, bir daha oyun yazmadı.
Shaw'un dünyaca tanınmış, bestseller olmuş, çoğu Türkçe'ye de çevrilmiş romanları ve hikaye kitapları arasından şu başlıkları kaydedebiliriz:
Romanlar: "Genç Aslanlar" (Young Lions, 1948); "Dumanlı Hava" (The Troubled Air, 1951; Türkçe çevirisi: Korku Yargılanıyor); Lucy Crown (1956); "Bir Başka Kentte İki Hafta" (Two Weeks in Another Town, 1960); "Bir Yaz Gününün Sesleri" (Voices of a Summer Day, 1965); "Zengin ve Yoksul" (Rich Man, Poor Man, 1970); "Bizans'ta Akşam" (Evening in Byzantium, 1973); "Gece İşi" (Night Works, 1975); "Dilenci, Hırsız" (Beggerman, Thief, 1977; Türkçe çevirisi: Zengin ve Yoksul 2)
Hikaye kitapları: "Bremen Dışındaki Denizci" (Sailor off the Bremen, 1939); "İnançlı Eylem ve Öbür Hikayeler" (Act of Faith and Other Stories, 1946); "Karışık Grup" (Mixed Company, 1950); "Ölü Bir Jokey Üstüne Tiyö ve Öbür Hikayeler" (Tip on a Dead Jokey and other stories, 1957); "Karanlık Sokakta Aşk" (Love on a Dark Street, 1965); "Kısa Hikayeler, Beş Dönem" (Short Stories, Five Decades).
KAYNAKLAR
"United States and Latin American Literature" (The Penguin Companion to Literature)
Edited by Eric Mottram and Malcolm Bradbury. Penguin Books 1971.
"The Player's Library"
The Catalogue of the Library of the British Drama League
Published for The British Drama League
by Faber and Faber, 1950.
"American Plays and Playwrights of the Comtemporary Theatre"
Written by Allen Lewis. Crown Publishers, Newyor. Third printing, 1966
"The Fervant Years"
The story of The Group Theatre and the thirties wiht a new chapter on the postwar theatre
by Harold Clurman
A Drama book; Hill and Wang/Newyork 1957 (second edition)
Eleştiren Oyunlar adlı tiyatro seçkisinden alınmıştır: seçen / Türkçe'ye çeviren / yazan Coşkun Büktel, Dramatik Yayınlar 1998 basımı
