18 Aralık 2012
16 Aralık 2012 tarihinde Tiyatronline'ın web sayfası (www.tiyatronline.com), Mimesis Dergisi web sayfası (http://mimesis-dergi.org) ve "Amatör Tiyatrolar Telifi Tartışıyor" başlıklı blog sayfası http://amatortiyatrolartelifitartisiyor.blogspot.com gibi İnternet platformlarında yayımlanan "Onk Ajans amatör tiyatrolardan telif ücreti talep ediyor!" başlıklı yazı ve haberlere ilişkin, Onk Ajans'ın tiyatro kamuoyuna duyurusunu aşağıda bilgilerinize sunarız:
1959 yılında kurulan ONK Ajans, kitap, sinema ve müzik haklarının yanı sıra, tiyatro hakları alanında da yarım asrı aşkın süredir, dünyanın en ünlü oyun hakları ajanslarının Türkiye'deki tek yetkilisi olarak faaliyet göstermektedir.
Tiyatro oyunları ile ilgili hak isteme usulü ile ilgili kısa bir bilgi vermek gerekirse, sahnelenmek istenen oyun ONK Ajans'a bağlı bir Türk yazarın yapıtı ise, ONK Ajans karar verme yetkisine sahiptir ve ilgili tiyatro ile sözleşme yapar. Fakat sahnelenmek istenen oyun yabancı bir yazara aitse, karar verme yetkisi ONK Ajans'ta değil, oyunun dünya haklarının sahibi olan ajans ya da kuruluştadır. Oyunun dünya haklarına sahip olan ajansın alacağı karar ve vereceği yetki kapsamında ONK Ajans, tiyatro ile sözleşme yapabilmektedir.
"Onk Ajans amatör tiyatrolardan telif ücreti talep ediyor!" başlıklı yazıda bahsi geçen oyun, Bertolt Brecht'in yazdığı "Sezuan'ın İyi İnsanı" adlı, telif hakları Almanya'nın "Suhrkamp Verlag" adlı yayınevine aittir ve bahsi geçen yayınevinin yapıtlarının hakları Türkiye'de ONK Ajans tarafından temsil edilmekte ve korunmaktadır.
"5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu"nda yer alan, "Yayımlanmış bir eserin tüm eğitim ve öğretim kurumlarında yüz yüze eğitim ve öğretim maksadıyla doğrudan veya dolaylı kâr amacı gütmeksizin temsili, eser sahibinin ve eserin adının mutat şekilde açıklanması şartıyla serbesttir." ifadeli 33. maddesi gereği, üniversitelerin amatör tiyatro topluluklarının sahneledikleri oyunlar teliften muaf tutulmaktadır.
Fakat, eğer oyunu sahneleyen tiyatro, seyircileri için belirli bir ücret karşılığında bilet kesiyorsa; tiyatro topluluğunun amatör olup olmamasından ya da kâr amacı güdüp gütmemesinden bağımsız olarak, sahnelenen oyun telif kapsamında değer kazanmaktadır.
Boğaziçi Üniversitesi Oyuncuları, Bertolt Brecht'in yazdığı "Sezuan'ın İyi İnsanı" adlı oyununu sahnelemek için ONK Ajans'tan izin almamış ve bu konuda defaatle uyarılmalarına karşın ONK Ajans'ı muhatap kabul etmeyerek, oyunun dünya haklarına sahip olan Almanya'nın "Suhrkamp Verlag" adlı yayınevine, 11 Aralık 2012 tarihli aşağıdaki yazıyı iletmişlerdir:
"Dear Shurkamp Verlag,
We are writing to you from Turkey , as Boğaziçi University ’s theatre club. Boğaziçi University Players is especially long-standing theatre group which has been established in 1971. The group had been a referance for university theaters as its avandgarde perspective through theatre activity for many years. Moreover for many years ago while it was prohibited to play Brecht’s plays in Turkey , Boğaziçi University Players was one of the several groups who insisted in staging Brecht’s plays.
In April 2012 we staged Bertolt Brecht’s The Good Person of Szechwan. However, ONK agency which stated that they hold the rights of Bertolt Brecht on behalf of your agency does not allow us to play unless we pay the royalty. This is the first time that we come up with such a request from an agency. We also believe that royalty is an important implementation in favor of writers and translators rights. Yet we are an amateur university group who don’t seek profit. Do you have any information about ONK Agency's that request and implementation? We would be appreciated if you inform us about your policy on that issue.
Best
Boğaziçi University Players"
Boğaziçi Üniversitesi Oyuncuları'nın bu yazılarına, "Suhrkamp Verlag"ın Tiyatro Hakları Sorumlusu Sn. Britta Davis, 13 Aralık 2012 tarihinde aşağıdaki yazı ile yanıt vermiştir:
"Dear Ladies and Sirs,
The information ONK agency provided you with is correct. ONK Agency represents exclusively our rights for the Turkish language and in the Turkish territory. The work of Bertolt Brecht is still protected by copyright and in any case – if via an agency or directly via us – you should have clarified the rights previously. Royalties have to be paid for amateur productions as well, even if no entrance fee is required. To obtain the rights you have to conclude an agreement with ONK agency.
Best regards,
Britta Davis
Bühnenlizenzen / Theatre Rights"
Aynı gün "Suhrkamp Verlag" yukarıdaki yazışmalarla beraber aşağıdaki yazısını ONK Ajans'a iletmiştir:
"The Boğaziçi University Players contacted us directly as you can see in the below Email. Please also note my answer. I have to confess that I am irritated. In your contract request you were talking about one performance in November. And we have given our permission for only one performance on November 14, 2012. But the group staged the play already in April!! We don’t know anything about performances in April, neither that further performances are planned. Please take care of this matter and provide me with the complete information.
Thanks in advance.
Best regards,
Britta Davis
Bühnenlizenzen / Theatre Rights"
"Suhrkamp Verlag"ın direktifi doğrultusunda, ONK Ajans'ın Boğaziçi Üniversitesi Oyuncuları'ndan talep ettiği telif ücreti, tek temsil için Euro 150,- karşılığı TL bedelidir. ONK Ajans bu telif bedeli haricinde tiyatrodan hiçbir hizmet bedeli de talep etmemiştir.
"Onk Ajans amatör tiyatrolardan telif ücreti talep ediyor!" başlıklı yazıda ONK Ajans'a karşı "telif haklarını düzenleyen kanundaki muğlaklığı kendi lehine kullanan", "piyasacı reflekslerle hegemonya kurmaya çalışan" gibi ifadelerin kullanılmış olmasını ve konu ile ilgili hiçbir araştırma yapmadan değerli görüşlerini yayımlamaktan imtina etmeyen köşe yazarlarını ONK Ajans olarak kınıyoruz.
Tüm tiyatro kamuoyuna duyururuz.
Saygılarımızla.
Osman N. Karaca
ONK Ajans Ltd. Şti.
