Bugün bayram. Evde yalnızım. Ne ekmeğimi kazandığım işyerime gitmek zorundayım, ne de tiyatroma... Hiçbir iş yapmama özgürlüğünün çekiciliğine kapılmamaya çalışıyorum. Kapanan gözkapaklarımı engellemek için, ellerimi kullandığım anlar oluyor. Birkaç yudum Yeniden Çarmıha Gerilen İsa okumak iyi geldi. Hemen ardından yine Internet ortamı...İşimin ve tiyatromun kıskançlığı nedeniyle, Internet ortamındaki tartışmalara yeteri denli zaman ayıramıyorum. Ama bugün...
21 Ağustos 2006 günü, Gölge Tiyatro sitesinde yayınlanan ilginç bir yazı var. Kültür Bakanlığı çanağı tartışmasını içeren bir yazı olduğundan ilgimi çekti. Okurlarımın da ilgisini çekeceğini umarım... (HB)
Toplumsal muhalefet yapmayanlar, sorun para olunca bir araya geliyor!
Özel tiyatrolardan devlet desteğinin çekilmesi tiyatro sanatçıları arasında tepki topladı. Sanatçılar, bu durumun Türkiye'de sanatın zaafa uğramısına neden olacağını bunun da demokrasi hareketini zedeleyeceğini söylediler.
Ankara Ekin Tiyatrosu sahibi Faruk Güvenç; "Türkiye'de tiyatroların zaten bir erezyon içerisinde olduğunu şimdi iyice dibe vurmaya doğru gidileceğini ifade etti.
Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından yayımlanan ve Resmi Gazete'de yayınlanan yeni bir yönetmelikle 'Özel Tiyatrolara Devlet Desteği Yönetmeliği' yürürlükten kaldırılması tiyatro sanatçıların tepkilerine neden oldu. Devlet desteğinin geri çekilmesi ekonomik sıkıntılar yaşayan özel tiyatroları zorluklarla karşı karşıya bırakacağı ve bazı tiyatroların perdelerini açmasını engelleyeceği düşünülüyor. Konuya ilişkin görüşlerini aktaran Ankara Ekin Tiyatrosu'ndan Faruk Güvenç, Türkiye'de etiyatroların zaten bir erezyon içerisinde olduğunu şimdi iyice dibe vurmaya doğru gidileceğini ifade etti. Güvenç, bugüne kadar devletten her hangi bir bildirimin gelmediğini, niye kaldırıldığına ve bundan sonra nasıl bir uygulamanın yapılacağına ilişkin her hangi bir açıklamanın yapılmadığını söyledi. Devletin vereceği destekle perdesini açacak olan onlarca tiyatro olduğunu belirten Güvenç, "Bu tiyatrolarda bir panik havası yaşanıyor. Onlar herhalde perdelerini açmakta zorluk yaşayacaklar" dedi. Güvenç, bu yasadan sadece özel tiyatroların etkilenmediğini, Kültür Bakanlığı'nın kendi iç bünyesinde gerçekleştirdiği bazı uygulamaların önüne de set çekildiğini ve bu yasanın değişik bentlerinin diğer sanat kurumlarını da etkileyeceğini söyledi.
'Maliye Bakanlığı karşı çıkıyor'
Güvenç, devlet desteği konusunda hedef alınacak tek yer Maliye Bakanlığı olduğunu belirterek, destek yönetmeliğinin ortadan kalkmasına neden olan 5018 sayılı yasayı çıkartıp yürürlüğe koyanın da yine Maliye Bakanlığı olduğuna işaret etti. Yıllardır Maliye Bakanlığı'nın devlet desteğine karşı olduğunu aktaran Güvenç, 3 yıldır ödenek arttırımlarının Başbakan ve Kültür Bakanlığı'nın çabalarıyla olduğunu anlatarak bu dönemlerde de Maliye Bakanlığı'nın olumsuz tavır sergilediğini hatırlattı. Son olarak 1 buçuk ay önce Tiyatro Yapımcıları Derneği Başkanı Ali Poyrazoğlu'nun görüşmesini aktaran Güvenç, bu görüşmede Kültür Bakanı Atilla Koç'un talepleri olumlu karşıladığını, turizm ilanlarına verilen sübvansiyonun aynısını kültür alanında da yapılmasını önerdiğini hatırlatarak, bilet fiyatlarından alınan vergiler, şans oyunlarının total tutarının binde 3'ünün tiyatrolara ayrılması konularında isa Başbakanla görüşmelerini tavsiye ettiğini aktardı.
'Desteğin nakit verilmesi istismara neden oluyor'
Devlet desteğinin veriliş biçiminin de hatalı olduğunu belirten Güvenç, kendisinin desteğin nakit olarak verilmesine karşı olduğunu, desteğin nakit para desteği olması yerine farklı şekillerde olması gerektiğini dile getirdi. Güvenç, nakit para yerine gazete ilanlarını karşılamasının, salon kiralarının sübvanse edilmesinin, turnelerde salon kiralarının ödenmesinin çok daha faydalı olacağını söyledi. Nakit para desteğinin çeşitli boyutlarda istismara neden olduğunu ifade eden Güvenç, "Çalışan tiyatrolarla çalışmayan tiyatrolar ayırt edilmiyor. Çalışmayan tiyatro eski bir geçmişe sahipse, medyatik oyuncuylara sahipse pek fazla performasına bakmadan değerlendirme yapılıyor. Bu şekilde gerçek anlamda tiyatro yapanla yapmayan ortaya çıkacak. Nakit verilince verilen para şahsi işlere kullanılıyor. Ancak bunu profesyonel tiyatrolar için söylüyorum, amatör tiyatrolara nakit desteği yapılabilir" dedi. Tiyatroların ödedikleri rakamların devletin verdiği destekten dört kat fazla olduğunu anlatan Güvenç, "Gerçek anlamda tiyatro yapanlar aldıkları desteği katbe kat olarak SSK'ya, salon kiralarına, gazete ilanlarına veriyor. Devlet nakit vereceğine sübvanse etsin. Verdikleri destek buralara harcansın" şeklinde kaydetti.
Özel tiyatroların turneler sırasında yaşadıkları zorluklar hakkında da bilgi veren Güvenç, özel tiyatroların Anadolu'nun her kentine gittiğini belirtti. Devletin buralara tiyatroyu, sanatı götüremedeğini aktaran Güvenç, bu eksikliği özel tiyatroların giderdiğini üstelik bunu da zor koşullar altında yaptıklarını söyledi. Güvenç, "24 saat içerisinde gidip, oynayıp, dönmek zorundayız. Ekonomik sıkıntılarımız olduğu için hesabımızı kitabımızı ona göre yapmak zorundayız. Devlet tiyatroları yola bir gün önce çıkıyorlar, ertesi gün sahneyi tanımak adına prova yapıyorlar, akşam oyunlarını oynuyorlar, ertesi gün yola çıkıp geri dönüyorlar. Özel tiyatrolar ise sabah hareket ediyoruz, öğlen varıyoruz, oyuncularla birlikte dekor taşınır, sahne kurulur, aynı gün iki oyun oynanır, o gece de yola çıkılıp geri dönülür. Burda Devlet Tiyatroları'nın yaptığıdır esas yapılması gereken ama biz sıkıntılardan kaynaklı yapamıyoruz. Böylesine bir özveriyle çalışıyoruz" dedi.
Devlet desteğinin kesilmesi nedeniyle özel tiyatroların biraraya gelip bir şeyler yapmaları konusuna da değinen Güvenç, özel tiyatrolar arasında yıllardır bir birlikteliğin sağlanamadığını, yalnızca para konusunda birleşmenin de dürüst bir davranış olmadığını söyledi. Güvenç, "Bu çok acı bir şeydir. Özel tiyatrolar yıllardır devlet desteği gündeme geldiği zaman biraraya geliyor. Bugün hangi toplumsal muhalefet için bir araya geldik, kim İsrail'in katliamlarına ilişkin bir şey söyledi, ne zaman doğudaki savaş için bir açıklama yapıldı, F tipi cezaevleri, fındık mitingi için ne zaman bir söz söylendi? Tek başına yaptığında sesin duyulmuyor. Ben ustalara soruyorum, niye bu zamana kadar bir açıklama yapılmıyor da para konusu işin içine girdimi bir araya geliniyor? Bu ahlak dışı bir şey, ben bunu onaylamıyorum" şeklinde konuştu.
'Türkiye'deki demokrasi hareketi de bundan etkilenir'
Devlet desteğinin kaldırılmasına ilişkin görüşlerini aktaran Devlet Tiyatroları emekli Başrejisörü Erhan Gökgücü de Avrupa'da da özel tiyatroların rahat yaşayamadıkları için devlet desteğini aldıklarını, Türkiye'de de bunun yapılması gerekmektiğini dile getirdi. Gökgücü bu desteğin salt parasal şekilde olmayabileceğini, paranın dağıtımında sakatlıklar yaşandığını, ancak birden bire özel tiyatrolara devlet desteğinin kesilmesinin kabul edilemez olduğunu aktardı ve bu desteğin nasıl verileceğinin tiyatro sanatıyla uğraşan insanların kuracağı bir yapıyla belirlenmesi gerektiğini üzerinde durdu. Desteğin kesilişinin hükümetin tiyatro sanatına ve sanata bakış açısının ifadesi olduğunu dile getiren Gökgücü, hükümetin sanatı güdümlemek için maddeler bulduğunu söyledi. Görevini iyi yapan tiyatroların insanı etkileme gücü bulunduğunu belirten Gökgücü, tiyatro sanatının önemine değinerek, " Bu sanatın Türkiye'de zaafa uğratılması, Türkiye'deki demokrasi hareketini zedeler. İnsanlar tiyatro sanatını izleyerek etkileniyorlar. Tiyatro sanatının Türkiye'nin aydınlanma hareketine katkısı büyüktür. Bundan seyirciyi mahrum etmeye hiç bir hükümetin hakkı yoktur" dedi.
'Tiyatro yapımına da engel olur'
Konuya ilişkin görüş bildiren Samsun Sanat Tiyatrosu'ndan Yaşar Gündem de bu desteğin kesilmesinin sadece maddi yardımın kesilmesi olarak algılanmaması gerektiğini, bu desteğin kesilmesinin alt metninin Türkiye'de tiyatro yapılmasına engel getirmek olduğunu belirtti. Gündem, özel tiyatroların yaşayacağı en büyük sorunlardan birinin turnelerde yaşanacak salon sorununa işaret etti. Gündem "Biz gittiğimiz yerlerde Kültür bakanlığından destek aldığımız için kültür merkezlerinde ve devlet tiyatrolarında oynayabiliyoruz. İndirimli oynuyoruz. İşlemler daha hızlı yürüyor. Şimdi bunların önü kesilecek" dedi. Salon fiyatlarının yüksek olması nedeniyle oynama şanslarının olmayacağını, kirayı karşılayabilmek için bilet fiyatlarını arttırılmasıyla da seyirci kaybı yaşayacaklarını ifade etti. Gündem, "Bu işin bir de seyirci boyutu var yani. Seyirci kaybedeceksiniz, her yerde oynayamayacaksınız. Yani kapsamlı bir mevzu. Ses çıkmazsa sıra devlet tiyatrolarına gelecek" şeklinde kaydetti. Amatör Tiyatrolar Birliği 2. Başkanı Selim Kalıç da, bu yasa iptal edildikten sonra amatörleri etkilemediği, sadece profesyonellere desteğin kesildiği söylendiğini ancak amatörlerin zaten son üç beş yılda bu kapsama alındığını hatırlattı. Kalıç, özel tiyatrolar destek alırken amatör tiyatroların bir kaç yıl öncesine kadar bu kapsamın dışında tutulduğunu, özel tiyatrolara destek kesildikten sonra amatörlerin hiç desteklenmeyeceğini dile getirerek, "Zaten özel tiyatrolar destek alırken amatörler işin içinde yoktu şimdi niye desteklesinler. Bu yasa uygulanmaya devam ederse amatörler bugüne kadar ne gördü ki bundan sonra ne görsün" dedi.
ANKARA(DİHA)
Haber: DERYA YÜKSEL
(Kaynak: Gölge Tiyatro)
