Gelişen toplumsal devinime koşut olarak yürüyen tiyatro, ilerici değerlerin ayaklar altına alınmak istendiği bir süreçte, ister istemez "teslimiyet ruhu"na bürünüyor. Bu ruha bürünmeyen topluluklar da var. Her şeye karşın, Gölge Tiyatro, yeni "DERİNLİKLER"inde, önemli bir konuyu gündeme getirip, anımsatmada bulunuyor:DEVRİMCİ TİYATRO (Ing. revolutionary theatre): 1917 Ekim Devrimi öncesinde, Devrim dönemi sırasında ve devrimden sonra Kültür Devrimi'ne bağlı olarak; devrimi gerçeklestirmek ve yerlestirmek amacıyla yürütülen tiyatro etkinlikleri ile devrimci bir dramaturji uygulayan tiyatrolar için kullanılan genel terim.
Bu anlamda alındığında, 1920-30 yıllarında; Almanya ve Sovyetler Birligi’nde etkinlik kazanan işçi tiyatroları ile kışkırtma ve propaganda tiyatroları (agitprop), dar anlamda Devrimci Tiyatro ile eşanlamlı kullanılan tiyatro biçimleri olmustur. Sovyetler Birliği’ndeki proletkült (işçi-kültür) hareketi ise, proletkült tiyatrolarının geniş yaygınlık kazanmasina yol açmıştır. Bu dönemde, Sovyetler Birliği’nde toplumsal-siyasal devrime koşut “tiyatro devrimi’ de (theateroktobr), çok önemli bir Devrimci Tiyatro hareketi olarak yer almıştır.
Almanya’da, Piscator’un politika tiyatrosu da Devrimci tiyatro kapsamı içinde görülmelidir. İlerici-dışavurumcu hareketle birlikte, politika tiyatrosunun Brecht’in Epik Tiyatrosu üstünde geniş etkisi olmuştur; bu anlamda, Brecht’in, Aristotelesci tiyatronun kuramsal ve dünya görüşsel olarak tam karşıtında yer alan ve devrimci toplumsal düzen değisikliği isteyen epik tiyatrosu da Devrimci Tiyatro kapsamına girdigi kadar, başlı başına bir tiyatro devrimidir de. 1930’larda ABD’de isçi sınıfı hareketine bağlı The League of Workers Theaters, ABD’de Devrimci Tiyatro hareketinin en yetkin örneği olmuştur.
Çin Halk Cumhuriyeti’nde ise, özellikle Kültür Devrimi sırasında kamusal gücün ve komünlüğün bir anlatımı olarak yer alan devrimci model tiyatro yapıtları, köktenci uyarma ve propaganda oyunları olmuşlardır, 1970’lerde goşist öğrenci hareketlerine bağlı olarak ABD’de, Almanya’da ve Latin Amerika’da, Fransa’da sokak tiyatrosu ve gerilla tiyatrosu etkinlikleri de, bir çesit Devrimci Tiyatro etkinlikleri olarak görülebilir. Devrimci Tiyatro, 20. yüzyılın başlarında uluslararasi işçi hareketine ve sosyalist devrimci harekete bağlı olarak yaygınlık kazandıktan sonra, işçi hareketi pratiğine bağlı olarak ortadan kalkmıştır.
Türkiye’de özellikle 70’li yıllarda, Devrimci Tiyatro anlayışında etkinliklerini sürdüren tiyatrolar öne çıkmış; Ankara Sanat Tiyatrosu, Halk Oyuncuları ve Dostlar Tiyatrosu gibi başlıca tiyatrolar, devrimci bir dramaturji uygulamaya çalışmışlardır; öte yandan, gençlik hareketlerinin bir uzantısı olarak algılanabilecek Devrim İçin Hareket Tiyatrosu gibi sokak tiyatroları ile Türkiye’de işçi sınıfı hareketine koşut etkinlikler yürüten İsçi-Kültür Tiyatrosu da, Türkiye’de Devrimci Tiyatro hareketleri genel kapsamında görülebilir.
(bkz. UYARMA VE PROPAGANDA TİYATROSU, İŞÇİ TİYATROSU, İSÇİ-KÜLTÜR TİYATRO HAREKETİ; TİYATRO DEVRİMİ, KONSTRÜKTİVİST TİYATRO, POLİTİKA TİYATROSU, EPİK TİYATRO, GERİLLA TİYATROSU; ÇİN TİYATROSU, ABD’DE TİYATRO).
tıkla: Gölge Tiyatro
