Sosyalist Sanatçı Hilmi Bulunmaz
***
Habermas'ın yorumu üzerinden hareket edeceksek bir iki noktaya yakından bakmak gerekecek. Habermas, devlet-toplum sınırları arasında devletten, özel alandan ve ekonomiden bağımsız bir kamusal alanın var olması gereğine inanıyor ve bu alan içinde devleti denetleyen, eleştirel, kurumsal olarak da varlığı garanti altına alınmış bir "kamuoyu"nun önemine dikkat çekiyordu. Bunun da burjuva toplumunun gelişmesiyle mümkün olabildiğini belirtiyordu. Dolayısıyla devlet ve toplumun, birbiriyle ilişkili ama ayrı iki özne olarak kurulmasını, mutlakıyetçi dönemden modern topluma geçildiği döneme denk düşürüyordu. Fakat ardından özellikle 2. Dünya savaşı sonrasında gelişen kapitalizm, liberal ekonomi ve refah devleti politikaları ile birlikte burjuva kamusal alanının çözülmesi, devletin özel alana olan ilgisinin artması, buna karşın yükselen iş çevrelerinin de devlete müdahalelerinin olması, bürokrasinin çıkar grupları tarafından yönlendirilmesi, nihayetinde devlet-toplum çizgisinin silikleşmesini beraberinde getiriyor. Yani Habermas bu kolonileşme sürecini yükselen tekelci şirket kapitalizmi ve kitle tüketim kültürü ile ilişkilendiriyor aslında.
(Kaynak: Mimesis)
