15 Aralık 2012
Merhaba,
Geçtiğimiz ay, yoğunluğum nedeniyle Mimesis'te yayımlanması için aylık yazımı yetiştiremedim. Bu ay, en kısa zamanda aylık tiyatro yazımı yollayacağım.
Yukarıdaki yazıyı okudum ve telif hakları konusunda tartışmayı görünce ben de kendi deneyimlerimden yola cikarak bir kac fikir yazayim istedim. Bunu bu sayfada yayimlamayabilirsiniz, belki BUO’daki bu konuda dusunen arkadaslara, bir baska tiyatro yapilan kulturden gozlem olarak iletebilirsiniz.
Lisansımı Boğaziçi'nde yaptıktan sonra tiyatroda güzel sanatlar yüksek lisansı yapmak için New York’taki Columbia Üniversitesi’ne geldim ve burada 4 yıl suren eğitimimde hem okul içinde hem de okul dışında pek çok oyun yönettim.
Columbia Üniversitesi, tiyatro eğitimi veren bir kurum ve burada hocalarımız bize çoğunlukla dersin bir parçası olarak dönem dönem cesitli oyunlari yonetme odevleri verirlerdi. Bu oyunlar her ne kadar ders icin olsa da genelde bir hafta boyunca New York’ta halka acik olarak tez oyunlari haric bilet ucreti odenmeden izlenebilirler. Tez oyunlari off Broadway tiyatrosunda sergilendigi icin burada zaten telif odemekle yukumluyduk. Ama ders projeleri kosullari altinda dahi yaptigimiz oyunlarda eger yonettigimiz oyunlar orjinal oyunlar degilse, oyunun yazarina ya da cevirmenine her zaman telif odememiz gerekiyordu. Tabii ki bunu tiyatro bolumunde oldugumuz icin bizim adimiza okul yapiyordu ama bir oyunu yonetmeye karar verdigimizde ogrenci olarak gerekli izin surecinin baslamasindan biz de sorumluyduk.
Amerika tiyatro geleneginin guclu oldugu bir ulke, yerlesik farkli buyukluklerde, farkli amac ve yonelimlerle tiyatro yapan bir cok ekip, kurum, tiyatro var. Ama hepsi de yaptiklari islerde her zaman yazar ya da cevirmenle bir iletisim kurup anlasma yapmak durumundalar. Bunun kontrollu bir sekilde yapilmasi uzun vadede tiyatronun kurumsallasmasini, kurumlar, kisiler, yapilar arasinda baglantilar, etik ve uretimi destekleyen iliskiler kurulmasini da sagliyor.
Bence ONK Ajans ile kanunen cok da hakli cikilamayacak bir mucadele yapmaktansa bir diyalog baslatip mesela universite tiyatro topluluklarinin devlet ya da ozel tiyatrolara gore daha ayricalikli kosullarda daha sembolik bir telif odemesi konusunda bir diyalog baslatilmasi dusunulebilir. Her ne kadar universite tiyatrolarinda buyuk istek ve iyi niyetle calisan genc arkadaslar kendi emeklerini korumak icin boyle bir bildiri yayimlamis olsalar da ote tarafta emegine uygun kosullar altinda karsilik verilmesi gereken yazar ve cevirmenler de var ve universitedeki arkadaslarin da emegi onlarin emeginden bagimsiz degil.
(Kaynak: Amatör Tiyatrolar Telifi Tartışıyor)
