(Tiyatro oyuncusu Nihat Çapar, Samsun Tiyatrosu Genel Sanat Yönetmeni Yaşar Gündem'e, Müebbet Masalı adlı oyununu değiştirerek kullandığı gerekçesiyle dava açmış bulunuyor. Nihat Çapar'ın bize e-mail attığı haberini yayınlıyoruz.)
Talep üzerine 2010 Ocak ayında tamamlayıp Samsun Sanat Tiyatrosu Genel Sanat Yönetmeni, aynı zamanda Türkiye Tiyatrolar Birliği Yürütme Kurulu'nda aktif rol alan Yaşar Gündem'e postaladığım, Deniz Gezmiş ve dava arkadaşlarının politik süreçlerini konu edinen MÜEBBET MASALI isimli iki bölümlük belgesel oyunumun, Tiyatro Emekçisi Yaşar Gündem tarafından 'bilgim ve iznim olmadan' değiştirildiği ve sahiplenildiği iddiasıyla 27.11.2011 tarihinde, İzmir 1. Fikrî ve Sınaî Haklar Ceza Mahkemesi'ne başvurduğum ve 10.10.2012 tarihinde Tiyatro Emekçisi Yaşar Gündem'in "beraatıyla" neticelenen 'Manevi veya Mali Haklara Tecavüz' davasına dair bilgilendirme yazımdır:
Öncelikle bilinmesi gereken husus yerel mahkemece verilen kararın kesinleşmiş bir karar olmadığıdır. Usul ve kanunlara aykırı olarak verilen kararların bozularak döndüğü Yargıtay'daki temyiz aşaması gerekçeli kararın tarafımıza tebliği ile başlayacak. Yaşar Gündem aleyhindeki ceza yargılaması devam etmektedir
İddiama göre MÜEBBET MASALI isimli iki bölümden oluşan 'noter onaylı' belgesel oyunum Tiyatro Emekçisi Yaşar Gündem tarafından sahiplenilmiş, başta ismi olmak üzere birçok diyalog ve sahne sırası değiştirilerek şahsın yeniden yazdığını söylemesi ve Tarsus 4. Noterliği'nden 22.04.2011 tarihinde "oyunu durdurması" yönünde ihtarname çekilmesine karşın sahnelemesiyle konu yargıya intikal etmiştir.
Beşinci duruşmada Tiyatro Emekçisi Yaşar Gündem'in beraatıyla sonuçlanan davanın İzmir Mahkemesi tarafından belirlenen 2 ayrı bilirkişi raporu, Yaşar Gündem'in -resmi onayı olmayan- AŞK OLSUN SANA ÇOCUK ismini vererek, kendisinin yazdığını ve yazmış olduğum MÜEBBET MASALI isimli oyundan hiçbir şekilde faydalanmadığını "resmi olarak" ifade ettiği metni iddiaların, ciddi görülmesi üzerine Karşıyaka Cumhuriyet Başsavcılığı tarafından başlatılan hazırlık soruşturmasında atanan bilirkişi tarafından değerlendirmiş yer yer alıntılayacağım şu sonuçlara varmıştır:
"BİLİRKİŞİ RAPORU
* Eser içerisinde 209 adet konuşma diyalogu aynı kelimeler ve aynı sözcük sıralaması ile birebir aynı oldukları görülmüştür.
* Bu diyaloglarda bazı yerlerde metin akışı aynı olmakla beraber kişilikler değiştirilmiş ve yeni kişilerin eklenmiş oldukları gözlemlenmiştir.
* Yer yer benzer ve yer yer aynı olan metinler kurgusal sıralamada eserin değişik yerlerinde kullanılmışlardır.
* "Müebbet Masalı" isimli eserde diyaloglar arası yazar tarafından belirtilen, parantez içinde olan oyuna ait notlar, "Aşk Olsun Sana Çocuk" isimli eserin metini içinde de değişiklik yapılmadan aynen görülmüştür.
* "Aşk Olsun Sana Çocuk" isimli eserde diyaloglar "Müebbet Masalı" isimli eserdeki gibi sıralı olarak ilerlerken "Aşk Olsun Sana Çocuk" isimli eserin bazı yerlerinde diyaloglar arasına bazı yerlere yeni diyalogların eklendikleri görülmüştür.
* İncelemede incelenen eserler içinde aynı sözlere sahip diyaloglar karşılıklı olarak numaralandırılmıştır ve metinler üzerinde belirtilmiştir. Bu benzer diyaloglar 209 adettir.
* Dosya ile verilen "Aşk Olsun Sana Çocuk" isimli tiyatro oyununun afiş ve fotokopilerinde: 20-21 Temmuz Saat 21.15 Karşıyaka açık hava tiyatrosu "Yöneten: Yaşar Gündem" ve "Oyunlaştıran: Yaşar Gündem" yazmaktadır.
* Dosya ile verilen bilgisayar ekran görüntülerinde, İnternet üzerinde kişisel paylaşım portu olan "facebook" Yaşar Gündem sayfasında ve "Ekşi Sözlük"ten alınmış görüntü çıktıları üzerinde yapılan incelemede ise "Oyunlaştıran Nihat Çapar – Yaşar Gündem" olarak görülmektedir.
SONUÇ: İncelemesi ve karşılaştırması yapılan iki tiyatro eserinin, metin akışı içinde yer alan diyalogların 209 adet kişi konuşması bire bir aynıdır. Üzerinde incelemesi yapılan tiyatro biyografi özelliği taşıdığından, tarihsel akışı aynı olup oyunun sonucunu değiştirmemektedir. 23.09.2011
Bilirkişi
Yerel Mahkeme, sanık müdafiinin itirazı üzerine 2 hukukçu ve 1 teknik bilirkişiden oluşan heyete gönderdiği dosya üzerine verilen rapor:
"BİLİRKİŞİ RAPORU
İZMİR 1. FİKRİ VE SINAÎ HAKLAR CEZA MAHKEMESİ'NE
4.2. Raporumuzun yukarıdaki bölümlerinde açıklandığı üzere Sanık, yararlanılan kaynakların aynı olması dolayısıyla her iki oyunun da konusunun aynı olduğunu, ancak, kendisi tarafından yazılan "Aşk Olsun Sana Çocuk" isimli oyunun, "Müebbet Masalı"ndan farklı bir oyun olduğunu ve şikâyetçinin oyunundan alıntı yapmadığını iddia etmektedir.
Bu incelemeler neticesinde teknik bilirkişi tarafından ulaşılan sonuçlar aşağıda belirtilmiştir :
- "Müebbet Masalı" adlı oyunda görülen yazım yanlışlarının "Aşk Olsun Sana Çocuk" adlı oyunda aynı şekilde olduğu görülmüştür.
- Bazı parantez yönergeleri her iki oyunda da aynıdır.
- "Müebbet Masalı" isimli oyunda sık sık kullanılan üç nokta (…) diğer oyunda da aynı yerlerde, aynı şekilde kullanılmıştır.
2. Bununla birlikte, "Müebbet Masalı" isimli metnin 1. sayfası hariç diğer sayfalarının tamamının, karakter isimleri değiştirilerek, aynı kurgu ve konular kullanılarak, zaman zaman akışı değiştirilerek, bazı yerlerde aynı yazım yanlışları da yapılmak suretiyle Sanık tarafından sunulan 53 sayfadan ibaret "Aşk Olsun Sana Çocuk" adlı metninde yer aldığına;
3. İşbu tespitler kapsamında Sanığa suç isnadının mümkün olup olmayacağı konusundaki hukuki değerlendirmenin, Sayın Mahkeme'nin olacağına dair kanaatlerimizi;
Takdiri Sayın Mahkeme'ye ait olmak üzere, saygılarımızı sunarız. 17.09.2012" şeklindedir.
İki raporda da yer alan ortak husus "Aşk Olsun Sana Çocuk" adlı metnin "Müebbet Masalı" adlı eserimden ufak-tefek değişikliklerle alıntılandığıdır.
Dramaturg, oyun yazarı, tiyatro teorisyeni, akademisyenlerin bulunmadığı bilirkişi heyet raporuna, vekilim Sayın Av. Ediz Hüseyin BASAK'ın "bir tiyatro metninin eser olup olamayacağına ilişkin kararın, Devlet Tiyatroları ve İstanbul Şehir Tiyatroları'nın dramaturji bürosu yahut üniversitelerin tiyatro kürsüleri tarafından incelenerek verilmesi"ne ilişkin yaptığı konu hakkındaki yetkinliğe sahip uzman teknik bilirkişi talebi, Yerel Mahkemece reddedilerek, beraat kararı açıklanmıştır. Oysa ki raporun teknik bilirkişi konu hakkında hiçbir uzmanlığa sahip olmadığı için onun görüşüne dayanarak raporun hukuki mütalaasını veren hukukçu bilirkişilerin görüşü de yanlış sonuca varmıştır.
Dolayısıyla yerel mahkemece konu üzerinde uzman olmayan bilirkişi incelemesine dayanılarak verilen beraat kararının, sanıldığı gibi Tiyatro Emekçisi Yaşar Gündem'in "Aşkolsun Sana Çocuk" adlı metni "Müebbet Masalı" adlı eserimden izinsiz olarak alıntılamadığı anlamına gelmeyip bilirkişi tarafından belgesel niteliğinde tiyatro oyununun niteliği gereği taşıması gereken özelliklerin bilinmemesi ve takdir edilememesi nedeniyle eser FSEK anlamında eser kategorisine sokulmadığı ve bu nedenle de FSEK kapsamında korumadan yararlanamayacağı gerekçesiyle beraat kararı verilmiştir.
Neticeten;
Metinlerin, uzmanlarıyla buluşturulmadığı takdirde metin çözümlemeleri ve karşılaştırmalarının mutlak suretle alanında uzman bir dramaturg tarafından yapılması gerektiğini, onlarca örneği olan ve başta Devlet Tiyatroları Edebi Kurul'u, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından tescillenmiş, repertuvara alınmış ve sahnelenmiş "işlenmiş metinlerin", adaptasyonların, belgesel oyunların "eser" niteliği taşıdığının bilirkişilerce bilinmediğini, bu nedenle de "belgesel oyun" formunu "eser" olarak tanımadıklarını ve bu sebeple de "beraat" kararıyla uğramış olduğum haksızlığın ortadan kaldırılması için süren yargılamanın Yargıtay'da devam edecek temyiz aşamasında hukuki mücadelemi sürdüreceğimi ve kararı temyiz edeceğimi saygıyla duyururum.
Nihat ÇAPAR
Oyun Yazarı
(Kaynak: Mimesis)
***
Ayrıca bakınız:
