İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları'nın tartışma konusu olan "Rosenbergler Ölmemeli" adlı oyunu, meğerse 'korsan' oynanıyormuş! Oyunun yazarı Alain Decaux'nun temsilcisi SACD Ajansı'na başvuran tiyatro yönetimi, "eser sahibi tarafından hiçbir yerde sahnelenmesine izin verilmediği" cevabını alınca, oyunu programından çıkardı.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları, "Rosenbergler Ölmemeli" adlı oyunla ilgili tartışmaların ardından gerçeği kabullenerek oyunu sahneden kaldırdı. Fransız yazar Alain Decaux'nun eserinden Orhan Alkaya'nın sahneye taşıdığı oyunun tarihî şahsiyetleri Ethel ve Julius Rosenberg çifti, Amerika'da senatör McCarthy döneminde başlatılan cadı avı esnasında Sovyet casusu oldukları gerekçesiyle tutuklanmış ve 1953 yılında idam edilmişti. Eserde bu olayı anlatan ve temel insan hakları açısından tartışmaya açan Alain Decaux, 1996 yılında ortaya çıkan belgelerle Rosenbergler'in gerçekten casus olduğu anlaşılınca, oyunun Fransa'da sahnelenmesini yasaklamıştı. Bu gerçeğe rağmen, oyunun İstanbul Şehir Tiyatroları'nda sahnelenmesi, geçtiğimiz günlerde Türk basınında tartışma konusu olmuş; Fikret Ertan (Zaman), Engin Ardıç (Sabah) ve Hadi Uluengin (Hürriyet) konuyu köşelerine taşıyarak, tarihi bir gerçeği çarpıtan ve daha sonra yazarı tarafından yasaklanan oyunun Türkiye'de sahnelenmesini eleştirmişti. Olay, 20 Şubat Pazartesi günü Zaman'ın haberine de konu olmuştu. Yönetmen Orhan Alkaya ise internet sitesindeki köşesinde ve bir televizyon programında oyunu savunmuştu. Tartışmalar üzerine İstanbul Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları Genel Sanat Yönetmenliği, Dramaturgi birimi aracılığıyla, eserin telif haklarını elinde bulunduran ONK Ajans'a başvurarak, konunun araştırılmasını istedi. Gelen cevapta, oynanmasının yasak olduğu bildirilince eser sahneden çekildi. Tiyatro yönetimi dün, bu gelişmeyi bir açıklama ile duyurdu.
İBB Şehir Tiyatroları Genel Sanat Yönetmenliği'nin konuyla ilgili açıklamasında şöyle denildi: "Geçtiğimiz günlerde basında oyun hakkında çıkan iddialar üzerine İBB Şehir Tiyatroları Genel Sanat Yönetmenliği tarafından, Dramaturgi birimimiz aracılığıyla, ONK Ajans'a başvurularak Alain Decaux'nun kendi oyunu hakkında böyle bir kararı olup olmadığı konusunda bilgi istenmiştir. ONK Ajans, Alain Decaux'nun temsilciliğini yapmakta olan Fransa'daki SACD Ajansı'ndan bilgi almış ve 23 Şubat 2012 tarihinde, bu oyunun eser sahibi tarafından hiçbir yerde sahnelenmesine izin verilmediği tarafımıza bildirilmiştir. Bunun üzerine İBB Şehir Tiyatroları Genel Sanat Yönetmenliği, Mart 2012 programında yer alan "Rosenbergler Ölmemeli" adlı oyunu kaldırma kararını almıştır. Bu yönde başka hiçbir gerekçe ya da baskı olmadığını belirtir, bu zorunluluktan ötürü seyircilerimizden özür dileriz."
Rosenbergler olayı nedir?
Elektrik mühendisi Julius, 1939 yılında Amerikan Komünist Partisi'nin faal bir üyesiydi. 1940'ta Amerikan Kara Kuvvetleri Muhabere Alayı'nda görev yaptı. Bu görevi sırasında, eline geçen bazı gizli askerî bilgileri, eşi Ethel ile birlikte Sovyetler Birliği'ne aktarmaya teşebbüs etti. Amerika'nın New Mexico eyaletinin Los Alamos bölgesinde yürüttüğü Manhattan Projesi adı verilen atom bombası imal projesinde teknisyen olarak çalışan Ethel'in kardeşi çavuş David Greenglass da Rosenbergler'e atom bombası ile ilgili bilgiler verdi.
Bu bilgiler, Sovyetler'in Amerika'daki casusluk şebekesinde kurye olarak çalışan İsviçre asıllı Harry Gold'un aracılığı ile New York'taki Sovyet Konsolos Yardımcısı Anatoli Yakovlev'e iletildi. Gold 1950'de tutuklandı. Kısa bir süre sonra da Rosenbergler ve Greenglass da gözaltına alındılar.
Haklarında açılan davada baş kamu şahidi olarak Rosenbergler'in aleyhine ifade veren Greenglass, 15 yıl hapisle cezalandırılırken New York'ta yargılanan Rosenbergler 1917 tarihli casusluk kanunu uyarınca suçlu bulunarak ölüme mahkum edildi.
Rosenbergler'in suçsuz olduklarına inanan ve davayı McCarthy döneminin suçlu avı olarak görenler, cezanın hafifletilmesi için hem milli hem de milletlerarası platformlarda büyük bir kampanya başlattı. Ne var ki, bütün bunlar sonuç vermedi ve Rosenbergler California açıklarındaki ünlü Sing Sing Adası hapishanesinde idam edildi.
Amerikan tarihinde casusluk suçuyla idam edilen ilk ve son siviller olan Rosenbergler 1953'te öldü; ama davaları uzun süre yaşadı. Fransız yazar Alain Decaux, oyunda, 1950'ler Amerika'sında yaşanan bu trajik olayı, temel insan hakları ve evrensel hukuk prensipleri açısından tartışmaya açıyor ve Rosenbergler'in masum olduklarını, McCarthy döneminin insan avına kurban gittiklerini anlatıyor.
Fakat 1996 yılında CIA ve NSA tarafından açıklanan Moskova'nın New York ve Washington'daki casusları arasındaki haberleşmeyi sağlayan kripto mesajları Rosenbergler'in Sovyet gizli servisi KGB için çalıştıklarını ispatladı.
KGB eski görevlisi Aleksandr Feklisov da Moskova'da gazetecilere Rosenbergler'in Sovyet casusları olduklarını teyit edip, birtakım askerî sırları KGB'ye verdiklerini itiraf etti. Bütün bunların ardından, yazar Alain Decaux, 1996 yılında eserin Fransa'da sahnelenmesini yasakladı.
(Kaynak: Zaman)
***
Ayrıca bakınız:
