Azılı bir Shakespeare karşıtı: Antonin Artaud


"Vahşet Tiyatrosu'' kuramının kurucusu Antonin Artaud, tiyatro hakkında çok berrak ve çok ciddi düşüncelere sahip. Antonin Artaud'nun bu düşüncelerini toplu bir şekilde irdelemek yerine, şimdilik, yazarın Shakespeare'i eleştirdiği bölümden küçük bir alıntı yapıyorum.

Artaud, Shakespeare'e tepki gösterme çağrısı yapıyor:

''Eğer yığınlar, tiyatroya gitmekten soğumuşsa; hepimiz tiyatroyu düşük düzeyde bir sanat ve eğlence aracı olarak kabul etmiş ve onu kötü içgüdülerimizden boşalma aracı olarak kullanmışsak, bunun nedeni, bizlere, hem de gereğinden fazla olarak 'işte bak tiyatro bu, yani yalan ve aldatmaca' diye söylenmesindendir. Çünkü bizler, dört yüz yıldan bu yana, yani Rönesans'tan beri, salt betimsel ve anlatan, ruhbilimin konu alanındaki şeyleri anlatan bir tiyatroya alıştırıldık.

Bu sapıtmanın ve düşüşün, bir tiyatro gösteriminin, ortaya atılan bir imgenin, organizmada sarsıntı uyandırmaksızın seyirciyi tertemiz bırakmasını isteyen bu ''ilgisiz'' tiyatro düşüncesinin sorumlusu, Shakespeare'in ta kendisidir.

İnsan Shakespeare'de bazan kendisini aşan şeylere kafasını takarsa da gerçekte kafasını taktığının sonuçları, yani ruhbilim söz konusudur her zaman.

(...)

Shakespeare ve ona öykünenler, bize, bir yanda sanat, öbür yanda da yaşam olmak üzere, sanat için sanat gibi bir düşünceyi gitgide aşıladıklarına göre, dışarıdaki yaşam bozulmadıkça, bu verimsiz ve miskin düşünceye güvenilebilirdi. Ama yine de, birçok göstergeden, bizi yaşatan her şeyin artık bozulduğu, hepimizin deli, umutsuz ve hasta olduğu anlaşılmaktadır. Ve ben bizi tepki göstermeye çağırıyorum."

(Özgün kaynak: Antonin Artaud, Tiyatro ve İkizi, YKY, s.70-71)

(Kaynak: Oğuzcan Önver)