Hilmi Bulunmaz6 Ekim 2008
Nikos Kazancakis, bütün dünyada olduğu gibi, ülkemizde de sevilen bir yazar. Bizde sevilmesinin birçok nedeni var. Her şeyden önce hemşerimiz. Osmanlı İmparatorluğu bünyesinde bulunan Girit Adası'nda dünyaya gelmesi, ister istemez bir yakınlık duymamıza neden oluyor. Hukuka önem vermesi ve bu nedenle hukuk okuması, okurda bir güven duygusu oluşturuyor. Hukuk öğreniminden sonra, felsefe konusunda çalışma yapmak için Paris'e gitmesi, yapıtlarının kılcal damarlarına dek felsefi görüşlerin nüfuz etmesine yaradığı için, yazdıklarını okurken, yazınsal tat almanın ötesine geçiriyor okur. Balkan Savaşı'na katılarak, insan ilişkilerinin en keskin boyutunu içselleştirmesinin, yapıtlarına kattığı müthiş gerçekçilik boyutu, okurda, olağanüstü gerilim oluşturuyor. Özellikle, gezilerden edindiği toplumsal ilişkiler izlenimini yapıtlarına yedirerek, okurun tüketen bir insan olmasını değil; üreten bir özne olmasını da isteklendiriyor. Sağlam bir Lenin hayranlığı sürecinden geçen Nikos Kazancakis, komünizmi salt kitaplardan değil, Sovyetler Birliği'nde yaşayarak da sevdiği için, bu sevgiyi yapıtları aracılığıyla, emekten yana okurlara duyumsatıyor. Politikayı, vazoda duran çiçek olarak algılamayan Kazancakis, kafasına uygun siyasal parti bulamayınca, sol bir parti kurup başkanlığını yaptı ve Yunan hükümetinde bakanlık koltuğuna oturdu. Böylelikle, insanların hangi durumda, neler hissettiğini daha derinden kavradı ve kavradıklarını yapıtlarına serpiştirdi...
Ömrünün sonuna doğru, lösemi hastalığına yakalanan Nikos, Çin ve Japonya'ya gezi turuna katılmış ve Almanya'da ölmüştür. Ortodoks kilisesi, Nikos'un, mezarlıkta defnedilmesine izin vermediğinden, doğduğu kent olan Kandiye'de, kale burçlarından birinin altına gömüldü. Ölümü de yaşamı gibi "değişik" olan Kazancakis, saydığımız bu nedenler ve sayamadığımız benzer nedenlerden ötürü, her zaman Türkiye okurunun ilgisini çekti, çekiyor, çekecek...
Şair, yazar, filozof olan Kazancakis, aynı zamanda oyun yazarlığı da yaptı. Sartre ve Camus gibi yazarların yapıtlarındaki Varoluşçu izleğin etkisinde kalan Nikos, tek perdelik Komedi adlı oyununda, yine aynı izleğin izini sürmüştür...
Yunan mitolojisine dayanam İnşaat Ustası adlı tragedyası da çok önemli bir yapıttır...
Odysseia: Devam Kitabı adlı yapıtını, 33.333 dizeden oluşturan Nikos; Homeros'un Odysseia destanını, kendince geliştirdi...
Zorba, Günaha Son Çağrı, Yeniden Çarmıha Gerilen İsa, Allahın Fıkarası, Bir İlyada Tercümesi adlı romanları, dünya yazın sanatına armağan edilmiş görkemli yapıtlardır...
Kazancakis'in kaleme aldığı; Odysseus, Khristos ve Melissa adlı üç tiyatro oyununun okunmayı hak ettiği söyleniyor...
Kendime çok yakın bulduğum, arkadaşım olarak kabul ettiğim yazarlardan biri olan Nikos Kazancakis, entelektüel oluşumuma çok büyük katkıda bulundu, bulunuyor, bulunacak...
Zorba romanını okuduğumda geçirdiğim sarsıntının bir benzerini, hatta daha şiddetlisini Yeniden Çarmıha Gerilen İsa romanını okurken, yeniden yaşadım...
Zengin İsa'ların, ezilenlere katlanamadığını, özellikle yoksul İsa'lara hiçbir zaman katlanamayacaklarını anlatan Yeniden Çarmıha Gerilen İsa romanı, 456 sayfalık oylumuyla, insanı müthiş biçimde sarıp sarmalıyor. Bir çobanın kölelikten başlayarak, dinsel izlekle de olsa, bilinçlenmesi sonucu yoksul İsa'ları örgütleyip, zengin İsa'larla hesaplaşmasını anlatan roman, okurda derin izler bırakıyor. Okur, ekonomik anlamda zengin İsa bile olsa, ister istemez kitabın ivmelendirmesiyle, kendini yoksul İsa'ların savaşımının içinde buluyor. En azından bende böyle bir ruh durumu oluşturdu Kazancakis'in romanı...
Tuğrul Tanyol'un çevirisini büyük oranda beğendim. Buradan tebriklerini göndermek istiyorum...
Ne var ki, insanda yoksul İsa'ları sevme duygusu oluşturan bu önemli yapıtta kapak resmi olarak, faşizmi kutsayan Salvador Dali'den bir resim kullanılması hiç hoşuma gitmedi. Can Yayınları'nın Nikos Kazancakis'le dalga geçme gibi bir derdi olacağını sanmadığım için, şaşırdığımı söylemeliyim...
Yeniden Çarmıha Gerilen İsa
Yazan: Nikos Kazancakis
Çeviren: Tuğrul Tanyol
Can Yayınları
Dördüncü basım: 2005
