Hilmi Bulunmaz10 Eylül 2008
Yakın zamana dek Istvan Örkeny'nin tiyatral evrenini solumuyordum. Sağolsun Coşkun Irmak, Kutulaştırma (Tot Ailesi) oyununu sahneleyince, Örkeny'nin tiyatral evrenini solumaya başladım. Benim için sadece bir ad olan Istvan Örkeny, Irmak'ın gayretiyle, artık kanlı canlı tiyatral özne olmaya başladı...
Bugün, bir oturuşta okuduğum Kedi Oyunu da, Örkeny'nin evrenindeki yolculuğuma yepyeni bir tat kattı. Baştan söylemeliyim; kitapta o denli dizgi yanlışı var ki, yanlışları düzelteyim derken, oyunu okumaktan zaman zaman koptum. Özgün metni okuyacak olanağa sahip değilim. Ancak, oyunun çevirisi sentetik bir duygu verdi bana. Tüm bu dizgi yanlışlarının sayılamayacak denli çok oluşu, çevirinin sentetik duygu verişi gibi nedenlere karşın, Kedi Oyunu'na sinen tiyatral güneşi görmek olası. Bu güneş çok özel, çok öznel; Istvan Örkeny güneşi...
Hitler Faşizmi'nin acımasızlığını yaşamakla birlikte, Sosyal Emperyalist saldırılara da maruz kalan Macaristan'da dünyaya gelen Örkeny, ister istemez bu acılardan beslenen bir tiyatral evren oluşturdu. Tıpkı Kutulaştırma (Tot Ailesi) oyununda olduğu gibi, Kedi Oyunu'nda da bireyi hiçimseyen siyasal anlayışların izdüşümünü görmeniz olası. Özellikle insan dilini bir yana bırakıp, "kedi dili"yle iletişim kurmaya çalışan oyun kişilerinin oluşturduğu karakterizasyon, ne denilmek istendiğini bir biçimde anlatıyor. Tiyatral soyutlama diyebileceğimiz bir bağlamda oyuna serpiştirilen "kedi dili" bölümleri, son derecede anlamlı ve insanı soyuttan somuta sürükleyen bir coşkuyla kaleme alınmış...
1992 yılında AKM Oda Tiyatrosu'nda oynanmış olan Kedi Oyunu kadrosundaki adları sıralayalım:
Çeviren: Faruk Ersöz
Yöneten: Can Gürzap
Dekor: Orhan Alpaslan
Kostüm: Mihriban Oran
Işık: Yakup Çartık
Oynayanlar:
Orban: Cevza Şipal
Giza: Tülin Oral
Farecik: Ayşe Günşiray
Paola (metinde Paula): Sevinç Aktansel
Viktor: İsmail İncekara
İlus: Deniz Akel
Jorsi: Orhan Tetikcan
Garson: Yusuf Pamukbezci
Adelaide: Sevinç Erener
Hemşire: Özgür Şahin
Reji Yardımcısı: Cemal Ünlü
Reji Asistanı: Deniz Akel
Sahne Amiri: Mehmet Dağlı
Işık Kumanda: Enver Başar
Efekt/Kondivit: Rıza Şahin
Suflöz: Enise İnak
Fotoğraflar: Yaşar Saraçoğlu
Orban adlı dul bir kadının çevresinde dönen olay örgüsüyle ilerleyen oyun, yalınkat bakıldığında, sıradan yaşantıların sıradan öyküsü gibi görünüyor. Oysa, derinlikli okunduğunda yada sahnede hakkını veren bir kadro tarafından oynandığında, görülecektir ki, oyun, toplumsal baskıların bireyi ezen durumuna işaret ediyor...
Dul bir kadın Orban ve onun sevgilisi Viktor, yakın arkadaşı Paula, ablası Giza arasında bir tenis topu gibi gidip gelen oyun, hızlı oyunculuğu gerektiriyor. Oyunu hiçbir yerde izlemedim. Ancak, Devlet Tiyatroları oyuncularının bu oyunun hakkını verebileceği kuşkusu içerisindeyim...
Kültür Bakanlığı tarafından yayınlanan Kedi Oyunu'nu alıp okuyun; hiç olmazsa, ben de klasik eleştirmen pozlarına girerek, işin kolayına kaçıp konuyu özetlemiş olmayayım...
